V azir lig I a d h a m vaisov teri va tanosil

o ‘tmasdan yalligian ish belgilarini vujudga keltiradi. Misol uchun terining
issiq d a zm o l tegib k u y ish in i k eltirsa k b o i a d i va b un d a terid ag i
o ‘zgarishlar chuqurligi faqat bu ta ’sirning (temperatura) kuchiga va
qancha uzoq davom etgani bilan b o g iiq b o iad i.
Shartsiz ta'sirlar natijasida ro‘y bergan terining y a llig ia n ish i 
oddiy
kontakt dermatit
yoki 
artifitsial (sun'iy) dermatit
deyiladi.
A 11 ye r g i k d e r m a t i t
esa ayrim, faqat qandaydir fakultativ,
shartJi om illardan biriga (ayrim o ‘simliklar, dori-darmon, parfyumer
m a h su lo tla r i va b o sh q a ) te r isin in g giperergik se z u v c h a n lig i bor
(monovalent sezgirlik) insonlarda, faqatgina shu allergen ta’siri natijasida
kuzatiladi. Allergen teriga ta ’sir qilgan vaqtdan muayyan inkubatsion
davr o ig a c h (birinchi kasallanish b o is a , allergen takror ta’sir qilganidan
s o ‘ng), xuddi allergen tushgan joyida, ko'proq tananing ochiq joylarida
yalligianish belgilari paydo b o ia d i. Bemordagi allergik kontakt dermatit
sababi b o ig a n allergen bartaraf qilinsa, dermatit tez o ‘tib ketadi. Vaqt
o ‘tib, allergen takror ta ’sir qilsa, y a llig ia n ish belgilari, birinchidan,
simmetrik qismlarda paydo b o ia d i, keyinchalik tananing boshqa, uzoq
qismlarida ham kuzatilishi mumkin. Amm o eng achinarlisi, bitta moddaga
l o i g a n o ‘ta sez u v c h a n lik (m o n o v a le n t se z u v c h a n lik ) v a q tid a
uavolanmasa, takror qaytarilgan (allergen) ta’sirlar oqibatida asta-sekin
62

---

boshqa allergenlarga sezuvchanligi ham oshib, polivalent sezuvchanlikka,
ya’ni ekzema rivojlanishiga olib kelishi mumkin.