Bap new indd

25-§. PRUJINANÍŃ QATTÍLÍǴÍN ANIQLAw
(2-laboratoriyalıq jumıs)
Jumıstıń maqseti:
eń ápiwayı dinamometrdiń prujinasınıń qattılıǵın 
anıqlaw arqalı denelerdiń deformaciyası menen qattılıǵı 
haqqındaǵı túsiniklerdi keńeytiw, serpimlilik kúshi 
haqqındaǵı alınǵan teoriyalıq bilimlerin bekkemlew.
Kerekli ásbaplar
: shtativ, eń ápiwayı dinamometr, júklerdiń jıynaǵı, mil
-
limetrli qaǵaz.
Jumıstı orınlaw tártibi
1. Prujinalı dinamometrdi soǵıw ushın shkalası
-
na millimetrli qaǵaz jabıstırıń.
2. Dinamometrdi 
shtativke 
87-súwrette 
kórsetilgendey etip ornatıń.
3. Dinamometrdiń kórsetkishiniń baslanǵısh 
halın shkaladaǵı millimetrli qaǵazǵa belgileń.
4. Dinamometrdiń ildirgishine 
m
1
massa júk
-
ti ildiriń, onıń tásirinde prujinanıń Δ
l
1
sozılıwın 
ólsheń hám nátiyjeni kestege jazıń.
5. Massaları 
m
2
hám 
m
3
bolǵan júk ushın da 
prujinanıń Δ
l
2
, Δ
l
3
sozılıwların ólsheń hám nátiy
-
jelerin kestege jazıń.
6. Dinamometrge ildirilgen hárbir júk ushın pru
-
jinaǵa tásir etken sırtqı kúshlerdi 
F
s
= 
mg
formu
-
lası boyınsha esaplań hám nátiyjelerin kestege jazıń 
(
g 
= 10 m/s
2
dep alıń).
7. Hárbir ólshengen ∆
l
1
, ∆
l
2
, ∆
l
3
hám esaplanǵan 
F
t1
, 
F
t2
, 
F
t3
nátiyjelerdi 
k = F
s 
/∆
l
formulasına qoyıp, prujinalardıń 
k
1
, 
k
2
, 
k
3
qattılıǵın esaplań hám 
nátiyjelerin kestege jazıń.
8. 
k
ort
= (
 k
1
+
 k
2
+
 k
3
)/3 formulası boyınsha prujinanıń qattılıǵınıń ortasha 
mánisin esaplań hám nátiyjeni 2-kestege jazıń.