O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi munira Jo’raqulovna Allayeva, Ziyovuddin Zaynutdinovich Hakimov, Soloy Ro’zimamatovich Ismailov, Salohiddin Djo’rayevich Aminov, Tollibay Boltayevich Mustanov

 
15.Mikroblarga qarshi vositalar 
Mikroblarga qarshi ta'sir ko‘rsatish xossasiga ega bo‘lgan Dori vositalari ikki 
guruhga bo‘lingan. 
Birinchi guruh tarkibiga mikroblarga tanlab ta'sir ko‘rsatmaydigan dori 
vositalar kiritilgan bo‘lib, ular ko‘pgina mikroorganizmlarga halokatli ta'sir 
ko‘rsatadilar. Ularga antiseptiklar
1 
va dezinfeksiyalovchi
2
moddalar tegishlidir. 
Antiseptiklarni odatda sirtga teri va shilliq qavatlar to‘qimalariga surtiladi. 
Alohida antiseptiklarni me'da-ichak trakti va peshob yo‘llarida joylashgan 
mikroorganizmlarga ta'sir ko‘rsatish uchun qo‘llashadi. Konsentratsiyasiga ko‘ra 
ular bakteriotsid yoki bakteriostatik ta'sir ko‘rsatidilar. 
Dezinfeksiyalash vositalari tibbiy anjomlar, uskunalar, xonalar, idish-
tovoqlar, bemorning ajratmalarini zararsizlantirish uchun xizmat qiladi. Ularning 
ta'siri tez rivojlanadi. Ular odatda bakteriotsid konsentratsiyalarda infeksiyaning 
tarqalishini oldini olish uchun qo‘llaniladi. 
Antiseptiklar va dezinfeksiyalovchi vositalar orasiga keskin chegara qo‘yish 
biroz mushkul, chunki ko‘pgina moddalarni ma'lum konsentratsiyada antiseptik 
sifatida, kattaroq konsetratsiyada esa dezinfeksiya qilish maqsadida qo‘llashadi. 
Ikkinchi guruh mikroblarga qarshi tanlab ta'sir etuvchi vositalarni o‘z ichiga 
olgan bo‘lib, ximioterapevtik vositalar
3
deb yuritiladi. Bu guruh dori vositalariga 
ma'lum tur mikroorganizmlargagina ta'sir etish xosdir. Ularning e'tiborli 
xossalaridan biri terapevtik ta'sir kengligini katta ekanligidir. Terapevtik ta'sir 

---

- 812 -
kengligi bu bakteriostatik ( bakteriotsid) konsentratsiyasi bilan makroorganizm 
uchun zaharli bo‘lgan konsentratsiyalar orasidagi farq. 
________________________________ 
1
grekchadan anti –qarshi, septicas-yiringli ( irishdan hosil bo‘lgan narsa) 
2
lotinchadan de – bartaraf etish, grekchadan infectio- yuqish 
3
“ ximioterapevtik vositalar” iborasi sun'iy ravishda ajratilgan, chunki har qanday 
farmakologik dori vosita ta'siri “ximioterapiya” dir, ya'ni kimyoviy moddalar bilan 
davolashdir. Ammo bu termin keng tarqalganligidan undan voz kechish 
mushkuldir.
Ximioterapevtik dori vositalar infeksiyalarni davolash va ularni oldini olish, 
hamda infeksiya taShuvchilarning sanatsiyasi uchun qo‘llaniladi.