Microsoft Word kartografiya doc

Turli materiklardagi markaziy nuqtalarning geografik koordinatalari 
 
Materiklar nomi 
Markaziy 
nuqtalar-
ning 
geografik 
koordinatala
ri 
Evropa 
Evropa 
va 
Osi
ё
Shimoliy 
Amerika 
Janu
biy 
Ame
r
ik
Afrika 
Avtraliya 
Avtraliya 
va 
Okeaniya 
Antark- 
tida 
 kengligi 
uzoqligi
55
0
shim. 
(52
0
05
′
) 
20
0
sharq. 
40
0
shim. 
85
0
90
0
95
0
45
0
shim.
100
0
g’arb.
20
′
jan. 
(5
0
) 
60
0
g’arb.
(65
0
) 
0
0
20
0 
sharq
(15
0
) 
25
0
jan. 
135
0
sharq
140
0
sharq
25
0
jan. 
135
0
sharq 
150
0
sharq 
90
0
jan. 
 
Eslatma:
qavslarda kamroq uchraydigan geografik koordinatalar berilgan. 
Qiyshiq azimutal proektsiyalarda bazi xatoliklar markaziy nuqtadan 
chekka tomonlarga bir xilda oshib boradi. Shuning uchun izokollar aylana 
shaklida tasvirlanadi. Evroosi
ё
kartasida Chukotka va Pireney yarim orollari 
atrofida burchak xatosi 
ω
= 20
0
dan oshmaydi, uzunlik xatosi 
μ
= 1,2 ga teng. 
Tinch okean kartasi Urmaevning psevdotsilindrik proektsiyasi asosida 
tuzilgan. Bunda wrtadagi twg’ri chiziq 170
0
g’arbiy uzoqlikdagi meridianga twg’ri 
keladi. Xatolik xarakteri bwyicha teng maydonli proektsiyadir. Burchak xatoligi 
(
ω
) janubiy sharqda 30
0 
gacha borib etadi. Maydon xatoligi r 
=
1,3 ga teng. 
Atlantika okeani TsN
İİ
GAiK ning shartli qiyshiq azimutal proektsiyasida 
tasvirlangan. Wrtadagi twg’ri chiziqli meridian 30
0
g’arbiy uzoqlikda joylashib, 
qolgan meridianlar egri chiziqlar bilan berilgan. 

---

51
а
 
а
 
хатолиги
 
йўк
 
нукта
 
хатолиги
 
йўк
 
нукта
 
33-rasm. 
Urmaevning psevdotsilindrik proektsiyasida Tinch okeaning 
tasvirlanishi: 
a
-maydon xatoligi (
ρ
) kwrinishi; 
b
-burchak xatoligi (
ω
) kwrinishi. 

---

52
б
а
р
 
ω
34-rasm.
TsN
İİ
GAiK proektsiyasida Atlantika okeanining tasvirlanishi: 
a
-
maydon xatoligi kwrinishi; 
b
-burchak xatoligi kwrinishi. 
Bunda burchak xatoligi bwlmagan nuqtalar 3 ta wrta meridianda, 25
0 
janubiy kenglikda va 55
0
shimoliy kengliklarda joylashgan. Eng katta burchak 
xatoligi 
ω
= 15
0
dan, maydon xatoligi esa 
r
= 1,15 dan oshmaydi. 
3.5. Sobiq 
İ
ttifoq va uning ayrim h’ududlari h’amda chet 
mamlakatlar kartalarining proektsiyalari 
Sobiq 
İ
ttifoq kartalari twg’ri konusli proektsiyada tuzilib kelingan. Bunda 2 
ta parallel (62
0
va 47
0
shim. kengliklar) xatosiz chiziqlar bwlib, bu chiziqlardan 
shimolga va janubga borgan sari xatolik oshib boradi. Hozirgi vaqtda MDH
h’ududi 2 ta proektsiyada tasvirlanadi. Krasovskiyning twg’ri konusli 
proektsiyasida (35-rasm) va Kavrayskiyning 1931 yilda taklif qilgan 
proektsiyasidir.
Bu proektsiyada Shimoliy qutb doirasidan janubdagi meridian va 
parallellarda xatolik eng kam bwladi. Masalan, 47
0
parallleldan janubda, 
Rossiya h’ududini janubiy chegarasida 
ω
= 2
0
, 
r 
= 1,04, shimolda Chelyuskin 
burni atrofda 
ω
= 8
0
, 
r 
= 1,15, Shimoliy Er arxipelagi atrofilarida 
ω
= 16
0
, 
r 
= 1,25 
bwlib, meridianlarda uzunlik masshtabi saqlangan:m=1va n=1. 

---

53
а
б