O`zbek tili iboralarga juda boy til hisoblanadi

537-mashq.  “Tilining  uchida  turmoq”,  “Tishining  kovagida  saqlamoq” 

kabi iboralarga izoh bering. Ular ishtirokida og„zaki gaplar tuzing. 

 

Birinchi  “Chaqqonlar”  guruhi:  “Tilining  uchida  turmoq”  iborasini  izohlab 

unga gap tuzadi. 

Ikkinchi  guruh  “Topqirlar”:  “Tishining  kovagida  saqlamoq”  iborasini 

izohlab unga gap tuzadi. 

Qaysi  guruh  iboralarning  ma‟nosini  to„g„ri  izohlab,  ko„p  va  to„g„ri  gaplar 

tuzsa g„olib sanaladi.  

1 – Guruh taxminan shunday izohlashi mumkin: “Tilining uchida turmoq” 

–  iborasi  biron  bir  narsa  yoki  biron  bir  savolga  javobni  bila  turib,  shu  daqiqada 

xotirasida  tiklab  ayta  olmaslik  holatiga  nisbatan  ishlatiladi.  Bilgan  narsasini  bir 

zumga esdan chiqarish. 

Gaplar: 

1. 

Siddiqjon  -  “Bu  javobni  hozir  aytolmayman,  lekin  tilimning  uchida 

turibdi ” – deb javob berdi. 

2. 

“Tilimning  uchida  turibdi,  hozir  aytaman  bu  qanaqa  hashorat 

ekanligini” – deb Bobur hayajonlanib javob berdi. 

3. 

“Azboroyi  xudo,  shoshganimdan  ,  buning  nomini  ham  unitib 

qo„yibman, tilimning uchida turibdiya”. 

2 – Guruh.  “Chaqqonlar‟‟ quyidagicha izohlashi mumkin.   

---

 

32 

“Tishining  kovagida  saqlamoq”  –  iborasi  biron  narsani  yaqin  kishilari 

uchun ilinib saqlab yurishga, shuningdek yiqqan-tergan boyliklarini, mablag„larini 

o„ta ehtiyotkorlik bilan, yashirin holda hech kimga bildirmasdan asrab avaylashga 

nisbatan aytiladi. 

Gaplar: 

1. 

Xadicha  xola  bu  meva-chevalarni  shahardagi  qizi  uchun  tishining 

kovagida saqlab yuribdi. 

2. 

Qishlog„imizning  bir  dehqoni  mehnat  qilib,  orttirganini  yemay, 

ichmay tishining kovagida asrab yuradi. 

3. 

“Bu  xabarni  tishingning  kovagida  saqlab  yurishdan  nima  foyda, 

baribir hamma eshitadi” – deb Oygul zarda bilan javob berdi. 

Bu  mashqni  bajarish  orqali  guruh  a‟zolarining  barchasi  yuqorida 

iboralarning ma‟nosini chuqurroq biladilar va iboralarni qatnashtirib gaplar tuzish 

ko„nikmasiga  ega  bo„ladi.  Musobaqa  oxirida  g„olib  guruh  aniqlanib, 

rag„batlantiriladi. 

 

 *538-mashq.  Sinf  taxtasi  yoniga  ikkita  o„quvchi  chiqsin.  Birinchi