Ўзбекистон республикаси вазирлиги

Муаммоли савол: Кичик мактаб ѐшидаги болаларнинг фаолияти етакчи фаолияти 
нимадан иборат?: 
Кичик мактаб ѐшидаги ўқувчиларнинг барча ўқиш фаолияти қахтиий равишда мақсадга 
мувофиқлаштирилгандир. Биринчидан, ўқувчилар ўқиш, ѐзиш, ва ҳисоблаш малакасини 
эгаллашларини, арифметика, она-тили, тарих, география ва табиятшуносликдан геометриянинг 
элементар асосларидан анча катта хажмда билимни ортиришлари керак. Иккинчидан, 
боланингш билим даражаси ва билиш қизиқишлари кенгаяди ҳамда ривожланади. Учинчидан 
билим жараѐнларининнг тараққиѐти, ақлий ривожланиш юзага келади. Фаол мустақил ижодий 
фаолият учун қобилият таркиб топади ва нихоят ўқишга бўлган йўналиш ўқишга нисбатан 
махсулиятли муносабат ўқишни юксак омилларини топиши керак. Кичик мактаб ѐшидаги 
ўқувчиларнинг билим жараѐнларини ва уларнинг фаолиятида тараққий этишини ҳарактерлаб 
берамиз.
Идрок. Кичик мактаб ѐшидаги болалар идрокининг ўткирлиги софлиги билан фарқ 
қиладилар. Ўқувчиларнинг идроки ўзига хос билимга томошабин тариқасида берилганлик 
билан фарқ қилади.
Диққат.  Кичик мактаб ѐшидаги ўқувчилар диққатининг асосий ҳусусиятлари ихтиѐрий 
заифлигидадир. Кичик мактаб ѐшида диққатни ирода кучи билан мослаш ва уни бошқариш 
имконияти чекланган бўлади.
Хотира. Кичик мактаб ѐшидаги ўқувчиларда хотира таълимининг таъсири билан икки 
йўналишда ривожланади. Сўз мантиқ хотирасининг ва маҳносига тушуниб эсда олиб 
қолишнинг ролғғи ва унинг салмоғи кучаяди, тартибга солиш имкониятларига бўлади.
Биринчи сигнал системасининг фаолиятининг нисбатан устунлиги туфайли кичик 
мактаб ѐшидаги ўқувчиларда сўз мантиқ хотираси деб аталган хотирага қараганда кўргазмали-
образли хотира кўпроқ ривожланган бўлади. Кичик мактаб ѐшидаги ўқувчилар қоида ва 
тушунтиришларга қараганда конкрет маълумотларни, воқеликларни, қиѐфаларни нарсаларни ва 
фактларни яхши тез эсда олиб қоладиган ва хотираларида мустаҳкам сақлайдилар.
Ҳаѐл. Ҳаѐл муҳим психик билиш жараѐнларидан биридир. Ҳаѐлнинг фаолияциз 
ўқитувчи гапираѐтган ва дарсларда ѐзилган нарсаларнинг тассаввур қилишни ҳамда кўргазмали 
образлар билан ишлашни билмай туриб, хеч қандай ўқув предметни чинаккам ўзлаштириши 
мумкин эмас.
Кичик мактаб ѐшидаги ўқувчининг ҳаѐли унинг ўқув фаолиятининг таъсири ва 
талаблари билан таркиб топади. Шунинг билан бир қаторда бевосита тахсуротлар (мўзей, 
виставкаларнинг бориб кўриш, кинокартиналарни кўриш, экскурсияларга боришҳ, мактаб ер 
участкасида ишлаш ва бошқалар) ҳам ҳаѐлни ривожлантиради.