Bilimdi akparattandyru indd

Технологиялық инфрақұрылымның дамуы 
Интернет желісінің 
мүмкіншілігі жоғары білім беру орындарында оқытудың барлық 
түрін қамтитын, оқыту жоспары қарастырылған жəне оқыту 
барысының календарлық графигінен тұратындығы болжанады. 
E-learning жүйесі ҚР Ғж/еБМ білім беру порталымен жəне үш 
деңгейлі иерархиядан құрылуы тиіс:
- бірінші деңгей – Қазақстан Республикасының барлық білім беру 
деңгейлері іске асатын жəне областық түйінмен ақпараттың 
іске асуы мен координациялық орталығы болып табылатын 
негізгі орталық түйін жүйесі. 
- екінші деңгей – белгілі бір аймаққа қатысты білім беру орын-
дарына қызмет көрсететін орталық сервер болатын облыстық 
серверлік аймақтар деңгейі. Бұл деңгейде ақпарат областық 
білім беру орындарымен жүзеге асырылып, білім беру 
басқармаларының порталдарында жарияланады. 
- үшінші деңгей – бұл АКТ инфрақұрылымымен жəне білім беру 
орындарының жүйелендірілген қажеттіліктерін қамтамасыз 
ететін деңгей.
Осылайша, мектеп алаңында деңгейлік сервердің көмегін орна-
ластыру үшін келесідей жүйелер қарастырылуы керек:
- Мектеп порталы;
- Мектепті басқару жүйесі (SMS);
- Сынып бөлмелерінің басқару жүйесі (CRMS);
- Оқыту үдерісінің басқару жүйесі (LMS);
- Тестілеу жүйесі (TSM);
- Оқушылар денсаулығының физикалық жəне психологиялық 
электрондық мониторинг жүйесі;
- Ақпараттық анықтама жүйесі (IMS).
Мектепті басқару жүйесі 
(School Management System, 
ары қарай – SMS) – мектепті басқару үдерісін автоматтан-

---

314
дыруға, кəсіптік өндірісті автоматтандыруға, есеп беруді 
жүйелендіруде администраторлық саясат сапасын жақсартуға 
мүмкіншілік беретін программалық жабдық. Оның құрамына 
план секілді модульдер; сабақ кестесі; электрондық журнал; 
электрондық күнделік; анкета; статистика; есеп бөлімі; кітапхана 
жəне т.б. кіреді.
Оның негізгі қолданушылары білім беру үдерісінде қатысу-
шылар мен басқарушылар болып табылады. Мұғалімдер мен ата-
аналарға SMS жүйесі білім алушының сабаққа қатысуы мен оқу 
үлгерімін, сонымен қатар тек білім алушыларды бағалап қана 
қоймай, мұғалімдер мен мектеп басқармасы жұмыстарын да 
бағалауға мүмкіндік береді.
Жүйеге ену үшін администратордан тағайындалған қолданушы 
логины мен кілттік сөзі терілу қажет.
Сынып бөлмелерінің басқару жүйесі 
(Classroom Management 
System - CRMS) – бұл программалық жабдық мұғалімге сабақ бары-
сын толық қадағалауға жəне мультимедиа кабинетінде жүргізілетін 
сабақтардың негізгі қызметтерін үйретуге мүміндік береді: басқару, 
білім алушыларды бақылау жəне олармен қарым-қатынас. Ол екі мо-
дульден тұрады: мұғалімдер жəне білім алушылар.
Мұғалім модулінің негізі сабақ өту барысын қадағалайды: 
басқару, оқушылармен қарым-қатынас жасау, экран арқылы 
олардың əрекеттерін зерттеп отыруға мүмкіндік жасайды. Ол 
мұғалімге компьютер сыныбында сабақ өту барысында жұмыс ор-
нынан алшақтамай толық қадағалауға мүмкіндік береді. Мұғалімнің 
оқушыны бұлай сырттай зерттеуі оқушыны негізгі оқыту барысында 
алаңдатпайды жəне мазаламайды.
Оқушы модулі мұғаліммен қатар, сыныптағы басқа да оқушы-
лар арасындағы өзара қарым-қатынастың болу мүмкіншілігін 
қамтамасыз етеді. Ол тапсырмаларды орындай отырып, өзінің 
мониторында кескінделген мұғалім сұрақтарына, сондай-ақ тест 
сұрақтарына нақтылы уақыт аралығында жауап беріп отыруын 
қамтамасыз етеді; мұғалім берген тапсырма бойынша форумдарға 
қатысады; хабарламалар арқылы басқа да оқушылармен немесе 
мұғаліммен хат алмасады жəне т.б.
CRMS жүйесі Интернет желісіне шыға отырып, оқытудың түрлі 
əдістерін қолдану мүмкіншілігін жасауға қабілетті: қос-қостан, топ-
пен, жекелей жəне жаппай жұмыс жасау жəне т.б.