|
99
4-BOB. JANUBIY
VA
JANUBIY
SHARQIY
OSIYO
MAMLAKATLARI JAHON SIYOSATIDA
131
4.1.
Afg’oniston tashqi siyosatining xususiyatlari va asosiy
yo’nalishlari
139
4.2.
Pokiston zamonaviy xalqaro munosabatlarda
166
4.3.
Indoneziya zamonaviy xalqaro munosabatlar tizimida
5-BOB. AFRIKA
MUSULMON
MAMLAKATLARIDA
KECHAYOTGAN SIYOSIY JARAYONLARNING
MOHIYATI
173
5.1.
Afrika qit’asining geostrategik o‘rni
173
5.2.
Afrika qit’asidagi mojarolarning genezisi va ular bilan
bog’liq muammolar
179
6-BOB. MUSULMON MAMLAKATLARINING XALQARO
TASHKILOTLARDAGI O‘RNI
192
6.1.
Islom hamkorlik tashkiloti (IHT)
192
6.1.
ISESCO tashkilotining musulmon mamlakatlari madaniy
aloqalarini rivojlantirishdagi o‘rni
196
GLOSSARIY
201
5
KIRISH
Zamonaviy xalqaro munosabatlar tizimi o‘ziga xos o‘tish davriga
duch kelgan, shu bilan birga uning tizim sifatida tarkibi va ko‘lami
kengayib bormoqda. Bir tomonda davlatlar o‘rtasidagi aloqalar, xalqaro
geosiyosiy muvozanatning o‘zgaruvchan xarakterga ega ekanligi, yangi
jahon tartibotining to‘liq shakllanmaganligi, bir vaqtda ikki muqobil
globallashuv va integratsion jarayonlarning avj olishi bir qator muammolar
va qurolli nizolarni yuzaga keltirsa, ikkinchi tomonda davlatlararo harbiy
mustahkamlanish yuz berayotgan davrda hozirgi zamon xalqaro
munosabatlarining asosiy vazifasi yuzaga kelgan davlatlar o‘rtasidagi
nizolar, qurolli to‘qnashuvlar va boshqa global muammolarni hal etish
yo‘llarini ishlab chiqishdan iborat bo‘lib qoldi. Bu yo‘lda an’anaviy
aktorlar o‘rtasidagi munosabatlarning qanday boshqarilishi, davlatlar va
noan’anaviy sub’ektlar aloqalarini kuchaytirishga urinishlar kelgusi
xalqaro munosabatlar tizimining qay shaklda rivojlanishi uchun juda
muhim hisoblanadi.
Mamlakatimiz Prezidenti Shavkat Mirziyoev takidlab o‘tganidek,
“…biz mavjud rivojlanish suratlari bilan o‘z oldimizga qo‘ygan yuksak
maqsadlarga erisha olmaymiz. Bugun zamon o‘zgarmoqda, uning talabi,
oldimizga qo‘yayotgan vazifalari tobora ortib bormoqda.”
1
Shundan kelib
chiqib, aytish mumkinki bugungi kunda rivojlangan davlatlar tajribasini
o‘rganish va uni ijobiy, yutuqli tomonlarini O‘zbekiston amaliyotida
qo‘llash muhim vazifalardan biri bo‘ladi.
Bugungi kunda Markaziy Osiyo mintaqasi, shu jumladan,
O‘zbekiston Respublikasida yuz berayotgan siyosiy, ijtimoiy, iqtisodiy va
madaniy jarayonlar arab mamlakatlarining doimiy diqqat-markazida bo‘lib
kelmoqda. Respublikamizning ilmiy-texnika va intellektual salohiyatining
yuqoriligi, mineral xom ashyo va mehnat resurslariga ega ekani, Yevropa
va Osiyoni tutashtiruvchi “Buyuk ipak yo‘li”ning markaziy xalqasida
joylashgani, ajdodlarimizning islom dini va jahon tsivilizatsiyasi
taraqqiyotiga qo‘shgan ulkan hissalari arab mamlakatlarining siyosiy va
ilmiy doiralari uchun katta qiziqish uyg‘otadi.
O‘zbekiston Respublikasining o‘z mustaqilligini qo‘lga kiritishi
musulmon davlatlari bilan o‘zaro munosabatlar tizimida yangi davrni
boshlab berdi. Bu esa barcha musulmon davlatlari bilan ko‘p tomonlama
1
Mirziyoev Sh.M. Tanqidiy tahlil, qat’iy tartib intizom va shaxsiy javobgarlik – har bir rahbar faoliyatining kundalik
qoidasi bo’lishi kerak. Mamlakatimizni 2016 yilda ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirishning asosiy yakunlari va 2017 yilga
mo’ljallangan iqtisodiy dasturning eng muhim ustuvor yo’nalishlariga bag’ishlangan Vazirlar Mahkamasining
kengaytirilgan majlisidagi ma’ruza. 2017 yil 14 yanvar. -Toshkent.: O’zbekiston, 2017.
6
manfaatdorlik asosidagi aloqalarni rivojlantirishga keng imkoniyatlar
yaratdi.
Musulmon mamlakatlari xalqaro munosabatlari tizimi o‘ziga xos
o‘tish davriga duch kelgan, shu bilan birga uning tizim sifatida tarkibi va
ko‘lami kengayib bormoqda. Bir tomondan davlatlar o‘rtasidagi aloqalar,
xalqaro geosiyosiy muvozanatning o‘zgaruvchan xarakteriga ega ekanligi,
yangi jahon tartibotining to‘liq shakllanmaganligi, bir vaqtda ikki muqobil
globallashuv va mintaqaviy integratsiya jarayonining avj olishi bir qator
muammolar va turli qurolli nizolarni yuzaga keltirsa, ikkinchi tomondan,
davlatlararo harbiy mustahkamlanish yuz berayotgan davrda hozirgi
zamon xalqaro munosabatlarning asosiy vazifasi yuzaga kelgan davlatlar
o‘rtasidagi nizolar, qurolli to‘qnashuvlar va boshqa global muammolarni
hal etish yo‘llarini ishlab chiqishdan iborat bo‘lib qoldi.
Mamlakatimizda olib borilayotgan barcha ijtimoiy islohotlarning
negizida asosiy bosh g‘oya qilib yurt tinchligi va xalq farovonligi maqsad
qilib olingan ekan, shubhasiz xalqaro maydondagi tajribalarni o‘rganish va
tegishli xulosalar chiqarish orqali bu maqsadlarga osonroq va jadallik bilan
erishish mumkin.
“Musulmon mamlakatlari va zamonaviy xalqaro munosabatlar”
kursida
aynan
musulmon
mamlakatlarining
zamonaviy
xalqaro
munosabatlardagi o‘rni va mazkur davlatlarda yuz berayotgan ijtimoiy-
siyosiy jarayonlarni keng va atroflicha yoritishni maqsad qiladi.
Ushbu o‘quv kursning maqsadlaridan yana biri talabalarda mazkur
fanning oliy o‘quv yurtlarida zamonaviy talablar
asosida o‘qitish
ko‘nikmalarini hosil qilishga qaratilgan.
Qo‘llanmada musulmon mamlakatlari tashqi siyosatining ustuvor
yo‘nalishlari hamda mazkur davlatlarda kechayotgan siyosiy – ijtimoiy va
iqtisodiy jarayonlar borasidagi turli zamonaviy qarashlar e’tiborga olingan.
Talabalar o‘quv kursi mavzulari bo‘yicha tahliliy materiallar bilan
tanishtiriladi. Ular o‘qish jarayonida zamonaviy siyosiy jarayonlar
tendentsiyalari va bugungi kundagi ijtimoiy muammolarni tahlil etishda
ko‘nikmalar hosil qiladilar. Natijada talabalarda yuz berayotgan siyosiy
hodisalarni muhokama etishda faollik va bashorat qilish mahorati oshib
boradi. O‘quv mashg‘ulotlari ma’ruzalar va amaliy mashg‘ulotlarning
ketma ket ravishda olib borilishi shaklida amalga oshiriladi.
7
Do'stlaringiz bilan baham: |
