‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

Gul b oiib ko‘krakka sanchil.
240

---

Toza ko‘zaning suvi toza.
G ado arazlasa, to ‘rvasiga ziyon.
Ahm oqning aqli to ‘pig‘ida.
O lyla, izla, top o ‘yini!
155-m ashq.
M atnni o ‘qing. M aqollarni mazmuniga ko‘ra, quyidagi 
guruhlarga ajratib ko ‘chiring:
1. Vatan va vatanparvarlik haqida.
2. Do'stlik haqida.
3. M ehnat va mehnatsevarlik haqida.
4. Kamtarlik va manmanlik haqida.
M aqollarning har qaysisini izohlang.
0 ‘zga yurtda shoh bo‘lguncha,
0 ‘z yurtingda gado bo‘l.
Bekorchining beti yo‘q,
Qozon osar eti yo‘q.
Beli og'rim aganning non yeyishini ko‘r.
Bir yil tut ekkan kishi 
Qirq yil gavhar terar.
Bodom po ‘sti bilan 
Odam do‘sti bilan.
Bir tariqdan b o ‘tqa bo‘lmas.
Arg'amchiga qil quw at.
Buzoqning yugurgani somonxonagacha.
Ishni asbob qiladi,
Egasi lof uradi.
K am tar bo'lsang osh ko ‘p,
M anm an bo'lsang, tosh ko‘p
Mevali daraxtning shoxi egik.
241

---

156-m ashq.
0 ‘zingiz donolik, m anm anlik, ochko'zlik, d o ‘stlik, 
mehnatsevarlik, dangasalik kabi mavzularga oid o ‘nta maqol topib yozing, 
m a’nosini izohlang.
157-m ashq.
0 ‘zbek m aqollarining izohli lug 'atid an bir necha 
maqollarni izohi bilan o ‘qing, ayrimlarini yozing. So‘ngra ularni izohlang.
N a m u n a : Ignadek teshikdan tuyadek sovuq kiradi.
Bu maqolni to ‘g‘ridan to ‘g‘ri shu m a’noda ham, majozan «Ozgina, 
kichkina kamchilikni, xavf-xatarni nazar-pisand qilmay yurma, shundan 
senga katta ziyon-zaxmat yetishi mumkin, ehtiyot bo‘l», degan m a’noda 
ham qo'llaydilar.
«Yolg'iz baloga indamasang ko'payadi» degan maqol ham borki, u 
keyingi aytilgan m a’noda ishlatiladi.
158-m ashq.
« 0 ‘zbekiston Milliy ensiklopediyasi», « 0 ‘zbek tilining 
izohli lug‘ati», «Xotin-qizlar ensiklopediyasi» haqida nimalar bilasiz?
159-m ashq.
Berilgan gaplardan zamonaviy qatlamga oid frazeo- 
logizmni toping va ularning semantik ham da uslubiy xususiyatlari haqida 
gapiring.
1. G ‘ilay kelib hiqildog‘idan olganda o ‘t bilan o ‘ynashayotganini 
fahmladi.
2. Bu omi banda islom farzandi uchun bunday qasam ichm oq durust 
emasligini bilsa edi, tiliga ehtiyot bo'lmasmidi?
3. Kecha kavushingni sudrab, poyezdga osilib kelib, bugun taxtga 
o ‘tirm oqchim isan?
4. Katta ketuvchi «qozi» xo‘jayinning fe’li aynib turganini fahmlab, 
bunday kezlarda chorakta gap ham ortiqchaligini bilgani uchun lom- 
m im demay, barcha ehtiromini ta ’zim orqali izhor eta oldi.
5. Ajablanarli yeri shundaki, tor ko‘ngil daladan panoh izlamoqda edi.
6. 0 ‘zini qudrat bobida ikkinchi o ‘ringa qo‘yuvchi Kesakpolvon esa 
cholni shaharga olib kelishiga, d o ‘stining shu chol q o ‘lidan shifo 
topishiga, shu tufayli «Asadbek — Chuvrmdi» bitimining kulini k o ‘kka 
sovurishiga amin edi.
7. A bdurahm on tabib unga biroz tikilib turgach, tilga kirdi.
8. Tuzatsangiz, og'zingizga siqqancha so ‘raysiz, bir tiyin kam 
bergan — nomard!
9. 0 ‘zim ahmoqm an, deb o ‘yladi Kesakpolvon, yigitlarni yuborsam- 
ku, yum aloq-yostiq qilib bo‘lsa ham yetkazishardi.
10. Chol musulmonsheva ko‘rinsa-da, ba’zan o ‘zini tuta olmay qolardi.