Nazariy fizika kursi

H h
(2)bilan belgilanadi. Uning ko'rinishi esa
=
(9-46)
bo‘ ladi. U holda, to‘ la gamiltonian uchta qisradan iborat bo‘ ladi, ya’ni 
Я = ЯД1) + ЯД2) + Щ1,2) 
(9.47)
bunda
2
 
2
 
2
W {
1,2) = - - — — + — . 
(9.48)
Га2 
\
Гг_
Shunday qilib, (9.47) tcnglikdan ko‘ rinib turibdiki, ikkita vodorod 
atomi bir-biriga yaqinlashtirilganda ham, har bir atomdagi elektron 
bilan o ‘zining protoni orasidagi o ‘ zaro ta’ sirlashuv kuchlari elektronlar 
orasidagi o ‘ zaro ta’ sirga nisbatan ancha kattadir, ya’ni 
W (
1,2) hadni 
ЯД1) va Я Д 2) hadlarga nisbatan hisobga ancha kichik deb qabul qilish 
mumkin. Shuning uchun elektronlararo o ‘ zaro ta’ sir potrensialni qolgan 
potensial energiyalarga nisbatan tuzatma sifatida qarash mumkin. Y a ’ni,
(9.48) dagi 
W (
1,2) hadni bu ikki asosiy potensial energiya operatoriga 
tuzatma sifatida olinadi. 
Demak, nolinchi yaqinlashishda 
(9.43) 
tenglamada 
W (l,2 )
kattalik hisobga olinmasa ham bo‘ladi va
[ # , 0 ) +
H b
(2 )] Ф(г„ r2) = £Ф(г,, r,) 
(9.49)
tenglama hosil qilinadi. Bu tenglama birinchi elektron (a) atomda 
ikkinchisi 
esa 
(b) 
atomda 
joylashgandagi 
ikkita 
o ‘ zaro 
ta’ sirlashmaydigan vodorod atomining harakatini ifodalaydi. Uning 
yechimlarini quyidagicha yozish mumkin
) =
Eo K ( f
a,), 
(9.50)
284

---

А (2М
(К%) = т
 (r
bi), 
(9.51)
Mana endi (9.49) tenglamaning yechimida (9.50) va (9.51) dagi toiq in
funksiyalardan foydalanish mumkin va ikkita erkin vodorod atomidan 
iborat sistemaning to iq in funksiyasi