A. J. Tuychiyev Iqtisoiyot fanlari doktori, professor

 
 
 
 
 

---

3 
KIRISH 
Iqtisodiyotni liberallashtirish sharoitida iqtisodiyotning barcha sohalari 
samarali rivojlanishi uchun xo’jalik sub’ektlari hamkorlikda faoliyat yuritishlari 
zarur hisoblanadi. Ushbu holatda esa, xo’jalik sub’ektlarining moliyaviy holatini 
bilishi uchun nazorat tizimining auditorlik faoliyatidan foydalanish zaruriyati 
yuzaga keladi. Bular natijasida «Audit» fanini bo’lajak iqtisodchi mutaxassislarga 
o’qitish dolzarbligi kelib chiqadi.
«Audit» fanini o’qitishdan maqsad, talabalarga auditorlik tashkiloti 
tomonidan xo’jalik yurituvchi sub’ektlarning buxgalteriya hisobi, moliyaviy 
hisoboti va boshqa moliyaviy axborotlari to’g’riligi va qonun hujjatlarga mosligi 
to’g’risida xolis va asosli fikr shakllantirish uchun zarur bo’lgan auditorlik 
amallarini bajarish bo’yicha nazariy bilim berishdan iborat. 
Ushbu fanni o’qitishning vazifalari: auditorlik faoliyatini tartibga soluvchi 
me’yoriy-huquqiy hujjatlar bilan chuqur tanishtirish; xo’jalik yurituvchi sub’ekt 
faoliyati bilan tanishish, shartnoma tuzish, dastlabki kelishuvlarni amalga oshirish, 
auditni dastlabki rejasi va dasturini tuzish; auditorlik hujjatlari va dalillarini 
to’plash; moliyaviy hisobot va boshqa moliyaviy axborot to’g’riligi va qonun 
hujjatlariga mosligini aniqlash maqsadida tekshirish usullarini o’rgatish; auditorlik 
hisoboti va auditorlik xulosasini tayyorlash va tuzish va h.k. 

---

4 
1-BOB. AUDITGA UMUMIY TAVSIF 
1.1. Auditning mohiyati va rivojlanish tarixi 
Audit xristian davridan oldin yuzaga kelgan. Antropologlar auditorlik 
faoliyati to‘g‘risida yozuvlarni qadimgi Bobil davrida ( e.o. 3000 yillar) paydo 
bo‘lganini aniqlashgan. Shuningdek odamlar auditorlik faoliyat bilan Qadimgi 
Xitoyda ham shug‘ullanganlari aniqlangan. “Auditor” so‘zining lotin tilidagi 
ma’nosi “o‘quvchi” yoki “tinglovchi” degan ma’nolar bilan bog‘langan. Chunki 
Qadimgi Rimda auditorlar soliq to‘lovchilarni tinglashgan, masalan, soliq to‘lovchi 
bo‘lib hisoblangan dehqonlar o‘zlarining daromadi va soliq qarzlari to‘g‘risida 
gapirib berishi lozim bo‘lgan
.