O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘zbekiston respublikasi sog‘liqni saqlash vazirligi toshkent farmatsevtika instituti

Sifatni nazorat etishga qo‘yilgan asosiy talablar 
a) kerakli vositalar, o‘rgatilgan malakali xodimlar, namuna olish, nazorat etish, xom-ashyoni 
tekshirish uchun tasdiqlangan usullar, oraliq qadoqlanmagan va tayyor mahsulot uchun jixozlash 
materiallari, tabiatni muxofaza qilish usullari bo‘lishi kerak; 
b) xom-ashyo, jixozlash materiallari, oraliq mahsulotlar, qadoqlanmagan va tayyor 
mahsulotdan namuna olish, sifatini nazorat qilish bo‘limi tomonidan tasdiqlangan shaxs va usul 
asosida olib boriladi; 
v) sinov usullari tekshiruvdan o‘tgan bo‘lishi kerak; 
g) olib borilgan ishlar yuzasidan bayonnomalar tuzilgan bo‘lishi kerak; 
d) olingan mahsulot sotuv litsenziyasida ko‘rsatilgan preparatga mos keluvchi, ta’sir etuvchi 
moddani saqlash, modda miqdori va sifati bo‘yicha mos kelishi, kerakli tozalikka ega bo‘lib, 
to‘g‘ri jixozlanib, yorliqlangan bo‘lishi kerak; 
e) xom-ashyo, qadoqlanmagan, tayyor oraliq mahsulot sifatini nazorat qilish bo‘yicha 
bayonnomalar tuzilgan bo‘lishi kerak; 

---

59 
yo) sotuv litsenziyasining talablariga javob bermasdan va shu talablarga javob berishga 
kerakli shaxs tomonidan guvoxlik bermasdan turib xech kanday mahsulot sotuvga ruxsat 
berilmaydi; 
j) sotuvga chiqarilgan mahsulotdan kerakli miqdordan ortiqchasi korxonada qolgan bo‘lishi 
kerak. 
Sifatli dori moddalarni olishda ularning turg‘unligi ham katta ahamiyatga ega. Dorilar 
moddasi turg‘unligi texnologik jarayonning shart-sharoitlarni ta’minlashiga bog‘liqlikdir. Bunda 
xom-ashyoning, erituvchilarning, apparatlarning tozaligi, reglament bo‘yicha shart-sharoitlari 
muhimdir. YUqoridagi ko‘rsatilgan sabablar qo‘shimcha moddalarning hosil bo‘lishiga, 
qo‘shimcha reaksiyalarning sodir bo‘lishiga olib kelishi mumkin. 
SHuning uchun dori moddalarning olishda sifatini kafolatli bo‘lishida hamma texnologik 
shart-sharoitlarga, xom-ashyo va qo‘shimcha mahsulotlarga, jixozlash materiallarga va 
boshqalarga e’tibor berish kerak. 
Dori modda sifatiga ta’sir qiluvchi omillar: 
1.
Boshlangich mahsulot yoki moddalarning etarli darajada toza bo‘lmasligi; 
2.
YOrdamchi vositalarning (org. erituvchi) salbiy ta’siri; 
3.
Texnologik jarayonning buzilishi; 
4.
Oraliq moddalarning qo‘shilib qolishi; 
5.
Asbob-uskunalarning tozalanmaganligi (qum, azbest) 
6.
Saqlash sharoitlari, qadoqlov vositalari. 
Sifatni nazorat etishda taxlil usullar katta ahamiyatga ega. Taxlil usullari asosida u yoki bu 
mahsulot sifati haqida ma’lumot beriladi. Ishlatilayotgan usul qaytaruvchang va to‘g‘ri natijalarni 
berishi kerak. 
Xozirgi kunda farmatsevtik taxlilda turli xil zamonaviy usullar qo‘llaniladi: xromatografiya 
(adsorbsion xromatografiya; ion almashinish xromatografiyasi; taqsimlash xromatografiyasi; 
yuqori samarali suyuqlik xromatografiyasi; gaz va gaz suyuqlik xromatografiyasi), fotometriya , 
spektrosqopiya va b.