Uliwma psixologiya kk

Fakticheskiy dialog-bul tek g`ana dialogti, sa`wbetti uslap turiw ushin so`zlik viskazivanieler menen almasiw. 
Ayirim ma`deniyatlarda faticheskiy qarim-qatnas ritual xarakterine iye, o`ytkeni individke o`z qa`wimleslerine 
baylanisliliq sezimin payda etedi. Informatsiyaliq dialog-bul ha`r qiyli qa`siyettegi mag`liwmatlar menen 
bo`lisiw. Jiyi yurisprudentsiyada orin aladi (mag`liwmat, shig`iw ha`m keyingi talqilaw formasinda). 
Dialogtin` diskussiyaliq tipi anaw yamasa minaw fakt, waqiya h.t.b tu`sinik beriw ayirmashiliqlari payda 
bolg`anda ha`r qiyli ko`z-qaraslar soqlig`isiwinda ju`zege keledi. Diskutantlar ayiriqsha usil menen bir-birine 
ta`sir etedi. Minez-quliqtin` belgili bir o`zgerisine erisiwge urinadi.
Ishki sirin aytiw dialogi-en` isenimli qatnas-adam o`zinin` teren` sezimleri ha`m bastan keshiriwleri menen 
bo`lisiwdi qa`legende payda boladi. Bul intim qatnas bolip, individtin` bir birin qabillawi, o`mirdin` 
bahaliliqlari ha`m uliwma ma`nisin bo`lisiwge tiykarlang`an. 
Verbal so`ylesiw universal esaplang`an menen, ol qatnastin` so`zsiz, yamasa verbal emes qurallari menen 
toliqtiriladi. Psixologiyada verbal emes qarim-qatnastin` to`rt tu`rin ayiradi- kinesika, paralingvistika, 
proksemiku, vizual qatnas. Qatnastin` ha`r bir formasi o`z belgilik sistemasin qollanadi. 

---

23
Kinesika- jest, mimika, pantomimikani o`z ishine alatug`in qatnas qurali sistemasi. Kinestik sistema denenin` 
ha`r qiyli bo`limlerinin` (qol-jestikulyatsiya, bet-mimika, poza-pantomimika) uliwma motorikasinin` aniq 
qabillaniwshi qa`siyetleri sipatinda turadi. Denenin` ha`r qiyli bo`limlerinin` uliwma motorikasi adamnin` 
emotsional reaktsiyasin ko`rsetedi. Kommunikatsiya jag`dayina optiko-kinetikaliq sistemanin` qosiliwi qatnasqa 
nyuans beredi. Bul nyuanslar ha`r qiyli millet ma`deniyatlarinda sol bir jestti qollaniw ha`r qiyli ma`nini 
bildiriwi mu`mkin. Misal basti iyzew rus ha`m bolgarlarda bir-birine qarama-qarsi ma`nini bildiredi, ruslarda 
awa, bolgarlarda yaq degeni. A`tirapta ju`z berip atirg`anlardi duris tu`siniw ushin ko`rkem ha`reketler ayirim 
tekstlerge biliw kerek bolg`an o`z aldina G`teksttin` jasirin ma`nisinG` usinadi. Ha`reket tili sirtqi ha`rekette 
ishki mazmundi ashadi. G`Bul til-dep jazg`an edi L.Rubinshteyn-so`ylesiwdin` na`zik quralina iye. Bizin` 
ko`pshilik ha`reketlerimiz-bul tutas bir metaforalar. Adam basqalardan joqariraq boliw ushin ko`kiregin kerise, 
yamasa bas adamlar aldinda basin iyse ol o`z personasi menen awispali ma`ni beretug`in obrazdi su`wretleydi 
G`.
Belgilerdin` paralingvistikaliq ha`m ekstralingvistikaliq sistemasi sonday aq verbal kommunikatsiyag`a 
G`qosimshaG`ni ko`rsetedi. Paralingvistikaliq sistema-bul vokalizatsiya, yag`niy dawis sapasi, onin` diapazoni, 
toni sistemasi. Ekstralingvistikaliq sistema-so`ylesiwge pauza, basqa da qosindilar, misali jo`teliw, jilaw, ku`liw, 
so`ylesiwdin` o`zinin` tempin kiritiw.