Psixologiyada qatnas tu`sinigi. Adamlar arasindag`i qarim-qatnas ha`m onin` nizamliqlari adamlar turmis
ta`rzinin` barliq tarawlarinda basqa adamlar menen bolatug`in o`z-ara qatnasiqlardin` en` a`hmiyetli sha`rtlerinen
biri bolip esaplanadi. Adamnin` aqili, erki, sezim ma`deniyati, ta`rbiya ko`rgenligi, iybeliligi ha`m sol siyaqli
barliq qa`siyetler qarim-qatnas arqali qa`liplesken. Sonin` menen birge uyqizizliq, bas awiriw, nevrozlar,
insul`tlar, infarktlr ha`m basqa da tu`rli kesellikler, sonday aq ishimlikke, narkotik zatlarg`a o`sh boliw, ha`tteki
o`z janina qast qiliw, bulardin` barlig`i sol qarim-qatnas na`tiyjesi esaplanadi. A`psanalarda aytiliwinsha, dana
Ezop o`zinin` xojeyininin` «Mag`an birinshi, du`n`yadag`i en` mazali tag`amdi keltir ha`m onnan son` en`
biymaza, jag`imsiz tag`amdi keltir», -dep buyirg`aninda, ol ekewinede qaynatilg`an tildi a`kelgen eken. Demek,
til, qarim-qatnas, so`ylesiw insan o`mirinde onnan qanday paydalaniw, oni qanday isletiw, qanday
sho`lkemlestiriwine qarap, onin` ushin en` a`ziz, en` qa`dirli boliwi yamasa kerisinshe en` qorqinishli, qayg`ili
boliwi da mu`mkin.
Insaniyat rawajlaniwinin` ha`zirgi basqishinda adamlardin` ku`ndelikli qarim-qatnasinin` tezlesiwi, xaliq
tig`izlig`inin` artip bariwi, adamlardin` turmis jag`dayinin` tez pa`t penen o`zgeriwi, olardin` ku`sheyip bariwi
siyaqli jag`daylar bu`gingi ku`nde qarim-qatnas ma`deniyatinin` joqari da`rejede boliwin talap etedi.
Qarim-qatnas ma`deniyati. Qarim-qatnas ma`deniyatina birinshiden, o`zin-o`zi biliw ha`m basqa
adamlardi tu`sine aliw qa`biliyeti, yag`niy olardin` psixologyaliq qa`siyetlerin duris bahalay aliw, ekinshiden,
olardin` minez-qulqina ha`m jag`daylarina say munasebette boliw, u`shinshiden ha`r bir adamg`a onin`
individual qa`siyetlerine en` maqul keletug`in qarim-qatnas tu`ri, usili ha`m stillerin tan`lap biliw kiredi. Qarim-
qatnas ma`deniyatin rawajlandiriw ushin adamg`a balaliqtan baslap basqa adamlarg`a hu`rmet ha`m shin
kewlden mu`na`sebette boliw, olardin` da`rtine sherik boliw, g`amxorliq qiliw qa`biliyetlerin qa`liplestirip bariw
kerek boladi. Qarim -qatnas en` birinshi adamnin` adam ta`repinen qabil etiliwinen baslanadi, onda da`slepki
o`zara bahalaw a`melge asiriladi, da`slepki sezimler, intellektual mu`na`sebetler payda boladi ha`m bunnan son`
tiyisli qarim -qatnas tu`ri a`melge asiriladi.
Psixologiyada belgilengen, qatnas quramali ha`m ha`r ta`repleme protsessti quraydi, ol bilimlendiriw, bunda
ayirim ta`replerdi ayirip ko`rsetiw, yag`niy onin` du`zilisin su`wretlew mu`mkin. Qatnas du`zilisi
minezlemesinde u`sh bir-biri menen baylanisli ta`replerdi atap ko`rsetedi.
-
Do'stlaringiz bilan baham: |