Oraliq nazorat ishi issiqlik texnikasi fanidan

---

 
ORALIQ NAZORAT ISHI 
 
 
 

 
 
 
 
 
 
 
ISSIQLIK TEXNIKASI fanidan 
O'ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY 
VA O'RTA MAXSUS
TA'LIM VAZIRLIGI
TERMIZ DAVLAT UNIVERSITETI
320- GURUH MEHNAT TA’LIM 
YO'NALISHI
3-KURS TALABASI
XO'JAYEVA 
SURAYYONING GIDRAVLIKA VA 

---

 
GIDRAVLIKA VA ISSIQLIK TEXNIKASI FANIDAN
ORALIQ NAZORAT ISHI 
Bilet № 26 
1.
Gidrodinamikaning asosiy masalasi va uslubi.
2.
To’g’ri va noto’g’ri gidravlik zarb.
3.
Nasoslarning ishlash prinsipi, qo’llanilish sohasi va bajaradigan ishiga 
qarab klassifikasiyasi. 
4.
Gidravlik uzatmalar. 
5.
Suyuqlik oqimi, uning harakat kesimdagi sarfi va o’rtacha tezligi 
 
 
 
 
 

---

 
1.
 
Gidrodinamikaning asosiy masalasi va uslubi.
Gidrodinamika
(gidro... va dinamika) — mexanikaning siqilmaydigan suyuqliklar 
harakati va ularning qattiq jismlar bilan oʻzaro taʼsirini oʻrganadigan boʻlimi. G. 
suyuqliklar va gazlar mexanikasining eng rivojlangan qismi boʻlib, gaz 
dinamikasita oid masalalar ham shu boʻlimda oʻrganiladi. Suyuqliklarning nazariy 
modelini tuzish asosida yotuvchi fizik xossalari katoriga ularning uzluksizligi yoki 
tutashligi, yaʼni suyuqlikni tavsiflovchi fizik koʻrsatkichlarning fazoda uzluksiz 
taqsimlanishi, yengil harakatlanishi yoki oquvchanligi kiradi. G. nazariyasida 
tutashlik va oquvchanlikka, shuningdek suyuklik ichidagi ishqalanishni 
tavsiflovchi qovushoqlikka ega boʻlgan suyuqlik harakatini tavsiflash uchun 
uzluksizlik tenglamasi va Navye-Stoks tenglamasidan foydalaniladi. Ushbu 
tenglamalar suyuqlikning elementar hajmiga massa va harakat miqdorining 
saqlanish qonunlarini tatbiq qilish natijasidir. Ularni umumiy holda yechish ancha 
murakkab boʻlib, ayrim xususiy hollarda va ushbu soddalashtiruvchi 
taxminlardagina yechim oxi riga yetkazilishi mumkin: qovushoqlik mavjud emas 
(ideal suyuqlik) — bu hol gidrodinamikaning Eyler tenglamalariga olib keladi; 
kichik qovushoqlik holi (havo, suv), uyurmasiz yoki potensial oqim; 
turgʻunlashgan, yassi oʻqaviy simmetrik bir oʻlchamli harakat. Suyuqlik ayrim 
elementar hajmlarining jadal aralashuvi bilan ifodalanuvchi turbulent harakat 
holida vaqt boʻyicha "oʻrtachalashgan" suyuqlik modeli ishlatiladi. G. 
tenglamalarining ushbu hollar va b. hollarda yechishda oʻxshashlik mezonlaridan 
foydalanuvchi oʻxshashlik nazariyasiga asoslangan gidrodinamik tajribalardan 
foydalaniladi. 

---

G. tarkibiga filtrlanish nazariyasi, suyuqlikning toʻlqin harakatlari nazariyasi, 
uyurmalar nazariyasi, kavitatsiya nazariyasi, glissirlash nazariyasi kiradi. G. 
usullari vositasida gidravlika, gidrologiya va gidrotexnika masalalarini hal qilish 
hamda gidroturbinalar, nasoslar, quvuroʻtkazgichlar (truboprovodlar) va b.ni 
muvaffaqiyatli hisoblash mumkin, ulardan samolyotlar va kemalarni loyihalashda 
foydalaniladi.