Davlat inspeksiyasi

3-savolning baholash mezoni
Quyidagi holda javob to‘liq qabul qilinadi:
To‘g‘ri javob: 
28 km/h
Quyidagi hollarda javob qabul qilinmaydi:
javob noto‘g‘ri bo‘lsa:
28,3 
[Noto‘g‘ri yondashuv: ikkala sayohat uchun 
sarflangan o‘rtacha tezliklar (26,67 va 30)];
javob berilmagan bo‘lsa.
Izoh:
1-savol.
Bu masalani bir necha usulda yechish mumkin. Masalan, buning 
eng sodda va samarali usuli bosib o‘tilgan har ikkala yo‘l uzunligining 
sarflangan vaqt o‘rtasidagi munosabatga e’tibor qaratishdir. Bu ular 
orasidagi tezlik bir­biriga teng ekanidan dalolat beradi. Har bir yo‘ldagi 
tezliklarni alohida­alohida hisoblab, xulosa qilish mumkinki, ularning har 
ikkalasi ham 0,4 km/h ga tengdir. Masalaning yechimini keltirish kerak 
bo‘lmagani uchun yechish usuli baholanmaydi.
Ko‘rinib turibdiki, masalaning murakkablik darajasi unchalik yuqori 
emas, shuning uchun o‘quvchilarning 78 foizi masalani to‘g‘ri yechishga 
muvaffaq bo‘lishgan. Shunday bo‘lsa­da, taxminan 20 foiz o‘quvchilar ma­
sala shartini tushunmagan.
Masalani yechishda o‘quvchilardan masofa, tezlik va vaqt o‘rta sidagi 
bog‘liqlikka e’tibor qaratishlari talab etiladi, shuning uchun mazkur 
savol o‘quv chilarning «o‘zgarish va munosabatlar»ga doir matematik 
tushunchalarini mustahkamlashga yordam bera di. Masalaning kon­
teks ti esa «shaxsiy» sohaga tegishlidir. Masa la ni yechish uchun qiymat lar 
o‘rtasidagi nisbatni topish yoki tezlikni topish formulasidan foydalanish
talab etila di, shu sababli aqliy fao liyati «qo‘llash» kategoriyasiga 
tegishlidir.
2-savol. 
Masalani yechishda turlicha usullardan foydalanish mumkin. 
Hilola sarflagan vaqtni topish mumkin: 6:18 = 1/3 (soat) yoki 20 minut. 
To‘g‘ri yechimni topish uchun tezlik, masofa va vaqt o‘rtasidagi munosabat 
tushunchalariga tayanish mumkin. Hilola 1 soatda (yoki 60 minut) bosib 
o‘tishi uchun sarflagan masofa 18 km ni tashkil etadi. Shu masofaning 
uchdan bir qismi 6 km dan iborat, shuning uchun 20 minut ichida mazkur 
masofani bosib o‘tish mumkin.
Masala murakkab turdagi masalalar turkumiga kirmaydi, shunga qa­
ra may, o‘quvchilarning faqat 53 foizi bu masalani to‘g‘ri yecha olganlar. 

---

54
Ko‘pgina o‘quvchilarning B va C javoblarni tanlashgani shundan dalolat 
beradiki, yo‘lni tezlikka bo‘lish o‘rniga ular umumiy bosib o‘tilgan 
tezlikni masofaga bo‘lishga harakat qilishgan. Bu esa ularni masalaning 
shartini noto‘g‘ri tushunganlaridan dalolat beradi. Masalani yechishda 
o‘quvchilardan masofa, tezlik va vaqt o‘rtasidagi munosabatga e’tibor 
qaratishlari talab etiladi, shuning uchun mazkur savol o‘quvchilarning 
«o‘zgarish va munosabat lar»ga doir matematik tushunchalarini mus­
tahkamlashga yordam beradi, masalaning yoritilish sohasi esa «shaxsiy». 
Masalani yechish uchun tezlikni topish formulasidan foydalanish talab 
etiladi, shu sababli ko‘nikma hosil qilish faoliyati «qo‘llash» kategori­
yasiga tegishlidir.