Mavzu: sibeliusda ishlash asoslari

partituraga musiqa asboblari qo’shiladi yoki aksincha olinadi. 
Musiqa asbobini 

---

qo’shish uchun oynaning chap qismidan avval musiqa asbobi kategoriyasi, so’ng 
kerakli musiqa asbobi tanlanib “Добавить
партитуру” tugmasi 
bosiladi. Musiqa 
asbobini partituradan o’chirish uchun esa oynaning o’ng qismidan o’chirilishi 
kerak bo’lgan musiqa asbobi tanlanib, so’ng “Удалить
из
партитуру” tugmasi 
bosiladi.
“Добавить/Удалить инструменты” nomli muloqot oyna 
4.
“Настройка размер” tugmasini bosib “Размер” nomli maydon ochamiz. Unda 
bir qancha temp o’lchamlari keltiriladi. Ulardan keraklisi sichqoncha yordamida 
belgilaymiz 
“Размер” muloqot oynasi 
Dasturda nota kiritishning kompyuter klaviaturasi yordamida bajarilishi
sichqoncha yordamida nota kiritishdan ancha samarali hisoblanadi. Bunda quyidagi 
tugmachalar bajaradigan funksiyasini yodlab olish zarur: C – “do”; D – “re”; E – “mi”; 
F – “fa”; G– “sol”, A – “lya”; B – “si”. 
Bu tugmalar yordamida nota kiritish uchun quyidagi ishlar bajariladi: 
1.
Nota kiritish kerak bo’lgan takt belgilab olinadi; 
2.
Nota terish rejimiga kirish uchun klaviaturadan “N” xarfi bosiladi. Bunda 
tanlangan taktda vertikal chiziq paydo bo’ladi; 
3.
O’ng qo’l barmog’i bilan kompyuterning raqamli klaviaturasidan kerakli nota 
uzunligiga mos kelgan raqam bosib turiladi. Kompyuterning raqamli klaviaturasi 
to’la ravishda notalar klaviaturasiga mos keladi. Ya’ni 1 raqami 32-notaga, 2 

---

raqami 16-notaga va hakozo moslik mavjud. Bunda “
+
” tugmasi bosilsa asosiy 
notalar ustunidan keyingi ustunlarga o’tiladi. 
4.
Chap qo’l barmog’i bilan asosiy klaviaturadan notalarning xarfli belgilanishlari 
bosiladi.
Natijada belgilangan joyda kerakli uzunlikdagi va balandlikdagi nota paydo 
bo’ladi. Uni bir oktava yuqori yoki pastga tushirish uchun “Ctrl+↑” va “Ctrl+↓” tugmalar 
kombinatsiyasidan foydalaniladi. Asosiy klaviaturani yuqoriga (↑) va pastga (↓) 
yo’naltiruvchi tugmalari yordamida sekin asta nota uzunligini o’zgartirish mumkin. 
O’ngga (→) va chapga (←) yo’naltiruvchi tugmalar yordamida esa bir notadan ikkinchi 
bir notaga o’tiladi. Notaga yuqoridan interval qo’shish uchun asosiy klaviaturadan 1- 
unison , 2 - sekunda, 3 – tersiya va boshqalar tugmalar bosiladi. Notaga pastdan interval 
qo’shish uchun “Shift” tugmasi bosib turilgan holda asosiy klaviaturadan raqamlar 
bosiladi. Akkordlar ham shu kabi kiritiladi. Akkord tovushlari bo’yicha yuqoriga yoki 
pastga siljish uchun mos ravishda “Alt + ↑” va “Alt+↓” tugmalar kombinatsiyasi 
bosiladi. “R” tugmasini bosish orqali kiritlgan notani qayta terish mumkin. Noto’g’ri 
kiritilgan notalarni “Ctrl + Z” tugmalari yordamida bekor qilish yoki “Del” tugmasi 
yordamida o’chirish mumkin. 
Tanlangan miqdorning to’xtalishlarini (pauzalarini) kiritish uchun avval F7 tugma 
bosilib raqamli klaviaturani asosiy notalar terish rejimiga o’tkaziladi, so’ng “0” raqami 
bosiladi. Butun takt uzunligidagi to’xtalishni kiritish uchun avval F8 tugmasi bosilib 
yordamchi notalarga o’tiladi, so’ng “0” raqami bosiladi. Alteratsiya va artikulyatsiya 
nota kiritib bo’lingandan so’ng ham kiritish mumkin. Buning uchun kerakli nota 
belgilanadi, so’ng raqamli klaviaturadan mos keluvchi raqam bosiladi. kerakmas belgilar 
shu tugmachani qayta bosish bilan o’chiriladi, ya’ni bir marta bossa yoziladi, yana bir 
marta bossa o’chiriladi. Bunda avval F7-F12 tugmalarni bosib, raqamli klaviaturani 
kerakli ko’rinishga moslab olinadi. Masalan, F7 tugmasi bosilsa raqamli klaviatura 
asosiy notalar rejimiga o’tiladi.