O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta‟lim

1.
 
Vositalito„ldiruvchishaklidagi nisbiy so„zlar yordamida bo„g„langan
to„ldiruvchi ergash gapli qo„shma gap; 
2.
 
Vositasiz to„ldiruvchi shaklidagi nisbiy so„zlar yordamida
bo„g„langan to„ldiruvchi ergash gapli qo„shma gap; 
3.
 
Aralash shakldagi nisbiy so„zlar yordamida bo„g„langan
to„ldiruvchi ergash gapli qo„shma gap; 
 
 
 
 
 
 
 
 
26
B. O‟rinboyev “Hozirgi o‟zbek adabiy tili” o‟quv qo‟llanma, SAMARQAND – 2001, 131 - bet. 

---

33 
1.1. Nisbiy so‘zlar yordamida bog‘langan ega ergash gapli
qo‘shma gaplarning xususiyatlari 
Ega ergash gapni bosh gapga bog„lovchi vositalardan biri – bu nisbiy
so„zlardir. 
Ega ergash gap tarkibidagi nisbiy so„z so„roq olmoshi bilan, bosh gap
tarkibidagi nisbiy so„z esa ko„rsatish olmoshi bilan ifodalanadi. 
Masalan,
Oralaringda
kim
mard bo„lsa,
o„sha
maxluq bilan kurashsin: 
– 
 dedi farishta Mim. (R. Nabiyeva “Farishta Mim sarguzashtlari”, 14-bet)
Ayrim hollarda ega ergash gap tarkibida ham, bosh gap tarkibida ham
qo„llangan nisbiy so„zlar ko„rsatish olmoshlari bilan ifodalanadi. 
Masalan,
Donolar kengashib: “
Shu
qush kimning boshiga qo„nsa,
o„sha
podsho bo„ladi”, 
– 
 deyishibdi.(3 -sinf, “O„qish kitobi”, 10 - bet)
Bunday gaplardaega ergash gap tarkibidagi nisbiy so„z so„roq olmoshi 
+ yuklama bilan, bosh gap tarkibidagi kishilik olmoshi bilan ifodalangan
nisbiy so„z esa ba‟zan qo„llanilmasligi ham mumkin. Lekin uningo„rni
gapning mazmunidan sezilib turadi. Ega ergash gap orqali bosh gap
tarkibidagi tushirilgan nisbiy so„zni tiklasa bo„ladi. 
Masalan,