Moddalar va energiya almashinuvi

10. Asosiy almashinuv. 
Kishi och bo`lib nisbiy tinch turganida va muhit temperaturasi 20-22oS bo`lganidagi 
almashinuv asosiy almashinuv deyilib, katta odamlarda bu miqdor 1kg vazniga nisbatan 1soat 
davomida 1kkal. ga teng. 
70 kg vaznli odamda asosiy almashinuv 1 sutkada 1680 kkal ga teng. Bu to`qimalardagi 
oksidlanish protsesslarining intensivligiga bog`liq.
Asosiy almashinuv energiyasi asosan ichki organlar ishini taminlash uchun sarflanadi. 
 
11. Vitaminlar va ularni bola organizmi uchun ahamiyati. 
Vitaminlar organik birikma bo`lib, o`simlik va hayvon organizmida uchraydi. Ular 
moddalar almashinuvining normal kechishida muhim rol o`ynaydi. Vitaminlarning gormon va 
fermentlardan farqi ularni ko`pchiligi organizmda sintez qilinmaydi. Shuning uchun ularni 
doimiy ravishda ovqat bilan qabul qilib turish kerak. Organizmda vitamin yetishmasligidan 
avitaminoz kasalligi paydo bo`ladi, bazi bir fermentlarning sintezlanishi to`xtaydi, natijada og`ir 
kasalliklar (tsinga, raxit, shapko`rlik va hokazo) paydo bo`ladi. Vitaminlar bolalar organizmining 
normal o`sishi va rivojlanishida juda muhim ahamiyatga ega. 
 
12. Suvda eruvchi vitaminlar. 
Bu gruppa vitaminlarga V gruppasi, RR, S va D vitaminlar kiradi. 
Vitamin V(tiamin)-bolalarda bo`y o`sishini taminlaydi, muskullar rivojlanishini 
yaxshilaydi. 
Vitamin V2 (riboflavin)-ko`rish qobiliyatini yaxshilaydi. Non, tuxum, jigar, go`sht 
tarkibida ko`p bo`ladi. 

---

www.arxiv.uz 
Vitamin V:6 (pridoksin)-teri va shilliq pardalar yallig`lanadi, muskullar 
kuchsizlanadi. 
Vitamin V9-etishmasligi qon paydo bo`lishligini keskin pasaytirib yuboradi. 
Vitamin V12 (antianemik) qonda xolesterin miqdorini normada saqlab turadi. 
Vitamin RR(nikotinamid) kamaysa bosh aylanishi, uyqusizlik, qo`rqinch va 
oshqozon-ichakda yara paydo bo`ladi. 
Vitamin S (askorbin kislota) yetishmasa qand kasalligi kelib chiqadi. Vitamin S 
na`matak mevasida, shotut, ko`k piyoz, tsitrus mevalarda, jigar, sut, buyraklarda ko`p 
bo`ladi.