Dori turlari texnologiyasi kafedrasi farmatsevtik texnologiya

Emulsiyalarning turg’unligi va qatlamlarga ajralishi 
Vaqt o’tishi bilan emulsiyalar buziladi va gomogenligini yo’kotadi. Oldin dispers darajasi 
o’zgarmagan holda yog’ tomchilari suvdan ajraladi, keyinchalik bir-biri bilan qo’shilib, emulsiya 
ikki bo’lakka ajraladi. Emulsiyada tarkibidagi tomchilarini koplab olgan ximoya qatlamining 
mustaxkamligi qancha kam bo’lsa emulsiya shuncha tez ikki bo’lakka ajraladi. 
Emulsiyalarning qinetik turg’unligi emulgator strukturasi, undagi radikalning o’zunligi va 
emulsiya tarkibiga kiruvchi emulgatorning konsentratsiyasiga bog’liqligi to’yinmagan dikarbon 
kislotasi hosilalaridan detsil va setilmaleinatlarning trietanol ammoniyli tuzlarida yakkol 
namoyon bo’ldi. Bu SFMlarni emulsiyalash xossasini o’rganish jarayonida shunday xulosaga 
kelindiki, emulgatorning alkil radikalidagi uglerod soni S
10
dan S
16
oshgan sari hamda 
konsentratsiyasi 2,2% dan 6% gacha oshirilganda emulsiyaning kinetik turg’unligi ortadi. 
Dorixonada emulsiyalarni tayyorlashda emulgator sifatida yuqori molekulali birikmalar 
ishlatiladi. YUMB tarkib jixatdan gidrofil va gidrofob guruhlarga ega bo’lib, ana shu guruhlarni 
u yoki bu suyuqlikda oson tarqalishi hisobiga ikki suyuqlik chegarasida turg’un ximoya qavati 
hosil qilib, tomchilarni bir-biriga qo’shilib ketishiga yo’l ko’ymaydi. 
Emulsiyaning barkarorligi qo’shilgan emulgatorning miqdoriga ham bog’liqdir. Emulgator 
kam qo’shilganda ma’lum qismdagi sirt taranglikni kamaytiradi va buning natijasida yirik 
zarrachali emulsiya hosil bo’ladi. Bunday emulsiyalarning barqarorligi to’la ta’minlanmaydi. 
Bunda hosil bo’lgan yog’ tomchilari yiriklashib, tomchini qoplagan ximoya pardasi uzilib ketadi. 
SHuning uchun har bir emulgatorni va yog’ emulsiyasini tayyorlashda kerakli miqdorini 
hisoblab olish emulsiyalarning dispers darajasini va turg’unligini ta’minlaydi. 

---