3 Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги

 
Нефт битумларини турли хил шароитларда ҳимояловчи хусусиятларини ошириш-
Албатта
 
нефт битумларини турли хил шароитларда ҳимояловчи хусусиятларини ошириш долзарб 
вазифлардан ҳисобланади. Ҳозирги кунда иқлим шароитларининг ҳар хил вазиятларида ҳам 
қурилиш ишлари давом этиб кетмоқда. Олдинги пайтларда қурилиш ишлари мавсумий тарзда 
олиб борилган. Бу ўз навбатида хомашёларнинг универсаллиги камлиги билан боғлиқ бўлган. Яна 
шуни қўшимча қилиб айтиш мумкинки, ишлатилиш жараёнларида нефт асосли битум лар 
таркибидан сув ажралиб чиқиши мумкин. Бу жараён қуйидаги ҳолатларда содир бўлади: тирқич 
орқали сувларнинг кириши ва ичида кам миқдорда ҳаво билан пар конденсацияланишида сувнинг 
пайдо бўлиши орқали амалга ошиши мумкин.
 
Кўпинча, сувда ноорганик тузлар ва коррозион агрессив компонетларнинг бўлиши билан 
боғлиқдир. Сув миқдорининг битум таркибида бўлиши электролит мавжудлигини ҳамда 
электрокимёвий коррозиянинг пайдо бўлишига сабаб бўлади. Электрокимёвий коррозия 
камайтириш қисман унинг таркибига ҳимояловчи қўндирмаларни киритиш орқали эришилади ва 
уни занглашдан ҳимоя қилади. Ҳимояловчи қўндирманинг ишлаш механизми агрессив муҳитда 
металл юзасида мустаҳкам битум қатламини ҳосил қилиб битум нинг ҳимояловчи хусусиятини 
оширади. Фақатгина ноорганик кислота ва тузлардан ташқари парнинг кондентация таъсирида 
пайдо бўлувчи сувларни ҳам битумнинг ҳимоя қатлами орқали ажратиб туради. Нефт 
битумларининг асосий хоссасига кўра, ишқаланувчи қисмлар орасидан чиқиб оқиб кетмаслиги 
учун, етарли мустаҳкамликка эга бўлиши лозим. Мустаҳкамлиги жуда юқори бўлиши ҳам ёмон, 
чунки ишқаланувчи жуфтлар орасига яхши кириши керак.
Бу усул моддаларнинг кимёвий тузилишини ва таркибий қисмининг қандай функционал 
гуруҳлардан ташкил топганлигини аниқлашга ёрдам беради, бу усулда таҳли учун жуда оз 
миқдорда модда сарфланиши ва таҳлилнинг тез бажарилиши, яққоллиги билан бошқа усуллардан 
афзал туради. Ҳар бир молекулада атомлар ўзаро кимёвий боғланган ва доимий тебранма 

---

114
ҳаракатда бўлади. Ҳар қандай бирикманинг ўзига хос инфрақизил спектори бўлгани учун бу 
спектр шу бирикманинг паспорти ҳам дейилади.