Magistrlik dissertatsiyasi

III BOB BO’YICHA QISQA XULOSA: 
1. Har bir leksemaning tarkibida umumiy va xususiy semalar mavjud. 
Miqdor ifodalovchi leksemalarda ham xuddi shunday. Miqdor ma‟nosi ularning 
umumiy semasi bo‟lsa, ifodalanayotgan miqdorning me‟yordan ortiq yoki kamligi, 
umumiyligi yoki umuman mavjud emasligi bunday birliklarning xususiy 
semalaridir.
2. Muayyan millatning madaniyati, urf-odatlari, diniy e‟tiqodlari shu 
xalqning tilida u yoki bu shaklda namoyon bo„ladi. Ayniqsa, bu jarayon 
paremiologik birliklar orqali yaqqol ko„zga tashlanadi. Xalq maqollari, iboralar, 
topishmoqlar, aforizmlar shu xalqning ifodalovchisi sifatida muhim ahamiyatga 
ega. Xususan, topishmoqlar matnida ham xalq urf-odatlari, madaniyatining 
ma‟lum qirralari ifodalanishi mumkin.
3. Xalq topishmoqlarida qo„llanilgan son-miqdor ifodalovchi lingvistik 
birliklar shu xalqning boshqa xalqlardan farqlanuvchi etnomadaniyatini yoritishda 
alohida ahamiyatga ega. Markaziy Osiyo xalqlari og„zaki ijodi, folklor 
materiallarida 
uch, yetti, o‘n bir, qirq
 
singari raqamlar muhim o„rin tutadi.
4. Topishmoqlar xalq hayotining hamma sohalarini qamrab olgani bilan ham 
diqqatga sazovordir. Xalq topishmoqlarida kvantitativlik anglatuvchi so„zlar orqali 
differensial semaning yuzaga chiqishi ko„p hollarda xalqning etnik xususiyatlari, 
o„ziga xos dunyoqarashi, diniy e‟tiqodlariga tayangan holda namoyon bo„ladi. 
5. Maqollar mazmuni ularning o‟zi va tabiati kabi sirli olamga ega. Unda 
qo‟llanilgan har bir leksema o‟zining semalari bilan ma‟lum bir vazifa bajarish 
uchun xizmat qiladi. Xususan, maqollar tarkibida qo‟llangan kvantitativ birliklar 
ham o‟zining semantik ma‟nosidan kelib chiqib, muhim vazifa bajarib keladi.
6. Leksemaning mohiyati uning ichki tomoni – semema orqali va shunga 
ko‟ra, leksemaning boshqa til birliklari bilan munosabatga, aloqaga kirishuvi orqali 
belgilanadi. Ammo nutqda, ayniqsa, nazmiy nutqda nomema katta ahamiyatga ega 
bo‟ladi. Miqdor ma‟nosini ifodalayotgan birliklar maqollar tarkibida ham 
qo‟llanganda ham shu mazmun tomoni bilan birgalikda shakl tomoni ham muhim 
vazifa bajaradi. 

---

75 
7. Aksar narsa va hodisalarning nomlanishida xalqning olamni o„ziga xos 
tarzda tasavvur qilishi, ko„rishi, xalqning obraz yaratishdagi o„ziga xosligi 
namoyon bo„ladi. Jumladan, muayyan millatning madaniyati, urf-odatlari, diniy 
e‟tiqodlari shu xalqning tilida u yoki bu shaklda namoyon bo„ladi. Paremiologik 
birliklar tarkibidagi son-miqdor ifodalovchi leksik vositalar xalq madaniyati bilan 
uzviy bog„lanadi. Xususan, topishmoq va maqollar matnida ham xalq urf-odatlari, 
madaniyatining ma‟lum qirralari ifodalanishi mumkin. 

---

76