Magistrlik dissertatsiyasi

o‘n ikki 
shoxi bor, 
Har shoxida 
to‘rttadan
 uya bor, 
Har uyada ye
ttidan
 tuxum bor, 
Har tuxumning yarmi qoradir ko„rsang, 
Yarmi oppoqdir, topgan bo„lsang. 
 (Yil, o‘n ikki oy, hafta, kunlar, kecha va kunduz). 
Bu yerda tol – yil, shox – oylar, uya – hafta, tuxum – hafta kunlari, oq – kun 
va qora – tun. Lekin har qaysi predmetning o„ziga xosligini aniqlashda aynan 
miqdor bildiruvchi so„zlar xizmat qilmoqda. Ya‟ni: 
Bir
tol – yil 
O‘n ikki
shox – oylar 
To‘rt
uya – hafta 
Yettita
tuxum – hafta kunlari. 
To‘qqiz
jondorni 
uch
jondor yegan. 
(
To‘qqiz oy ishlash, uch oy – qish yeyish
). 
Bu o„rinda yil fasllari jondor so„zi bilan berilmoqda, ammo 
to‘qqiz
va 
uch
so„zlari bahor, yoz, kuz oylarining 
to‘qqiztaligiga
, qishning 
uch
oyligiga ishora 
qilinmoqda.
Xalq topishmoqlarida qo„llanilgan son-miqdor ifodalovchi lingvistik 
birliklar shu xalqning boshqa xalqlardan farqlanuvchi etnomadaniyatini yoritishda 
alohida ahamiyatga ega. Markaziy Osiyo xalqlari og„zaki ijodi, folklor 
materiallarida 
uch, yetti, o‘n bir, qirq
 
singari raqamlar muhim o„rin tutadi. 
Masalan: 
igna
bilan bog„liq quyidagi topishmoqda uning kichikligi toqqa 
qarshilantirish bilan berilmoqda, shu bilan birga, ye
tti
soni ko„plik miqdorining 
ifodasi uchun xizmat qilmoqda.
 
“Yalt-yalt etdi, ye
tti
 tog„dan o„tdi”
. 

---

67 
Miqdor ifodasining quyida