Magistrlik dissertatsiyasi

II BOB BO’YICHA QISQA XULOSA: 
1. Kvantitativ belgi til sathlari o‟rtasida eng keng tarqalgan tasniflovchi 
belgilardan hisoblanadi. Kvantitativ belgini muayyan sath birliklarini ajratishda 
yoxud o‟zaro qiyoslanuvchi sathlarning birliklari orasidagi o‟xshashlik hamda 
farqlarni belgilashda muhim kriteriya sifatida qo‟llash mumkin.
2. Kvantitativ belgi til vositalaridan keng foydalanilgan holda, ayrim 
tovushdan tortib butun bir matnlar orqali ham ifoda qilinishi kuzatiladi. Ba‟zan 
miqdoriy belgi til vositalari tahlilida ifoda plani orqali umuman sezilmasdan, 
faqatgina mazmun planini chuqur tahlil etilganda namoyon bo‟lishi ushbu 
kategoriyaning murakkab va nozik qirralaridan biri sanaladi. 
3. O‟zbek tilida kvantitativlik ma‟nosi barcha sath birliklari orqali 
ifodalanish imkoniyatiga ega. U til strukturasining deyarli barcha asosiy sathlariga 
daxldor: fonetika, leksika, morfemika, morfologiya, sintaksis. 
4. Miqdor ma‟nosini hosil qiluvchi morfemalarga fe‟llardagi tuslovchi va 
nisbat qo‟shimchalarini, otlarda –lar ko‟plik shaklini va egalik qo‟shimchalarni 
kiritishimiz mumkin. Albatta, tuslovchi morfemalarning qanday shaklda kelishi, 
qaysi shaxs, qaysi sonni ko‟rsatishi egaga qarab belgilanadi. Bu hodisalar fe‟lning 
sonidagi xususiyatlarni ochib ko‟rsatadi.
5. So‟zning semantikasida miqdor ma‟nosining mavjudligini aniqlashda 
so‟zlarga berilgan izoh o‟ziga xos mezon bo‟lib xizmat qiladi. Agar so‟zning 
semantikasida miqdor ma‟nosi bo‟lsa, so‟z izohida, albatta, miqdor ma‟nosini 
ifodalovchi biror leksik yoki grammatik vosita bo‟ladi.
6. Morfologik sathda so‟z turkumlari (ot, sifat, son, olmosh, fe‟l, ravish) 
yordamida miqdor ma‟nosining ifodalanishi o‟ziga xos xususiyatlarga ega. Aniq 
miqdor ma‟nosi har bir so‟z turkumida mavjud. 
7. Sintaktik sathning eng kichik birligi bo‟lgan so‟z birikmasidan tortib 
sodda va qo‟shma gaplarda, supersintaktik butunlikda miqdor ifodalovchi 
birliklarni faol qo‟llanilishini ko‟rishimiz mumkin. 

---

63