Доривор ўсимликларни ўстириш ва етиштириш

 ҚИРҚБЎҒИНСИМОН ЗАҒОЗА – ЭФЕДРА 
ХВОЩЕВАЯ
 - 
Ephedra eqiuisetina
 Bunge
Ўсимликнинг тарқалиши.
Бутун Ўзбекистон бўйлаб бу 
ўсимлик тоғларнинг ўрта қисмида, тошли қияликларда ўсади. 
Зағозанинг яхши ривожланган илдиз системаси бўлган-
лиги учун, у унча яхши бўлмаган тупроқларда, тошли қия-
ликларда, қоялар атрофидаги ерларда ҳам ўсиши мумкин. 
Унинг илдиз системасидаги бир нечта йирик илдизлар ўсим-
лик мустаҳкамлигини таъминласа, кўплаб майда илдизлари 
ўсимликни сув ва минерал моддалар билан таъминлайди. 
Зағозанинг ўзига хос хусусияти бу – кўплаб новдаларининг 
тўкилиб кетиши ва уларнинг ўрнига келгуси йилда яна янги 

---

76
100 китоб тўплами
новдаларнинг ўсиб чиқишидир. Жуда кам новдаларгина 
пўкаклашиб, вегетациясини давом эттириши мумкин. Новда-
ларнинг ўсиб чиқиши катта амалий аҳамиятга эга, уларнинг 
ўртача кесилиши ўсимликка зарар етказмайди. Эфедранинг 
бутазорлари деярли ҳар доим очиқ қуёшли жойларда, жа-
нубий, ғарбий ва шарқий экспозицияларнинг қияликларида 
жойлашган.
Агротехник тадбирлар. 
Ўсим-
лик уруғидан кўпайтирилади.
 
Уруғидан экиш учун танланган 
жой очиқ ва қуёш нури яхши ту-
шадиган бўлиши керак. Уруғлар-
нинг оптимал экиш муддати баҳор 
фаслининг бошлари ҳисобланади. 
Уруғлар махсус тайёрланган пол-
ларга сепилиб, сепилган уруғлар 
устига 2-4 см қалинликда махсус 
тайёрланган субстрат (1-1-3=қум-гўнг-тупроқ) солинади. 
Суғориш ҳар 2 кунда 1 марта лейка ёрдамида амалга оши-
рилади. Тупроқнинг намлиги ўртача меъёрда сақлаб тури-
лади. Уруғ унувчанлиги 60-70% ни ташкил қилади. Дастлаб, 
биринчи барглар апрель ойларида намоён бўлади. Бирин-
чи ўсиш йилида 7-8 тагача барглар тўлиқ шаклланади. Би-
ринчи ўсиш йилида поя тўлиқлигича кўринмайди. Иккинчи 
ўсиш йилидан бошлаб поя шаклланиб, кўтарилади. Йил-
нинг охирида 20-25 см гача етади. Пояда тўп барглар қалин 
ўрнашади. Ниҳолларни учинчи ўсиш йилида ҳам сақланса 
мақсадга мувофиқдир. Сабаб, катта майдонда бақувват кў-
чатларни ўстириш анча енгил кўчади. Плантация ташкил 
этиш учун тоғ ёнбағирларидаги сой бўйлари, адирликлар-
даги тошли қияликларда, тоғ ҳудудларига яқин бўлган экин 

---

77
Доривор ўсимликларни ўстириш ва етиштириш
41–
китоб
майдонларининг атрофлари танланади. Катта майдонлар-
да поллардан кўчирилган 3 йиллик кўчатлар 4х4 метр схе-
мада ўтқазилади. Плантация ташкил этилгандан сўнг, би-
ринчи вегетация йилида 3-4 марта ва кейинги йилларда 1-2 
марта суғорилади. Биринчи ўсиш йилининг охирида ўсим-
ликнинг учки қисми ва ён шохларининг учлари қирқили-
ши мақсадга мувофиқдир. Бу агротехник тадбир кейинги 
йилларда ўсимликнинг кўпроқ шохлаб ўсишига ёрдам бе-
ради. Иккинчи йилнинг сентябрь-октябрь ойида дастлабки 
ҳосил (шохчалар) олинади. 
Ҳосилдорлик гектар ҳисобида иккинчи йилда 1-2 цент-
нерни ва кейинги йилларда 2-3, 4-5 центнерни ташкил 
этади. 
Тавсиялар.
Плантация ташкил этиш учун тоғ ёнбағирла-
ридаги сой бўйлари, адирликлардаги тошли қияликлар, тоғ 
ҳудудларига яқин бўлган экин майдонларининг атрофлари 
тавсия этилади.