J jaloloy, A. Fattaxov, I. Axmedov, I. Xotamov, G. Xodjamuratoya, A. Azlarova, A. Shadmankulov, D. Jaloloya, D. Qosimov

Paushal to ‘lov —
bir vaqtda katta hajmdagi qat’iy belgilab qo'yligan 
litsenziyaviy to ‘lov (ba’zan ikki-uch b o ‘lib toManishi mum kin). Bu 
kam uchraydigan shakl bo‘lib, odatda, patentiarga bo‘lgan huquqni 
sotishda yoki g ‘oya darajasidagi texnologiyalarni ishlab chiqishda 
qo‘llaniladi.
K o‘pincha, aralash t o ‘lovlar q o ‘llaniladi. U lar paushal t o ‘lov 
(litsenziya um um iy bahosining 10—15 
%)
va keyingi davriy to ‘lovlar 
(royalti)ni o ‘z ichiga oladi. Litsenziyaviy bitirnning amal qilish muddati 
quyidagilarga bog‘liq:
— p a te n t v aziy ati ( p a te n tla r n in g am al qilish m u d d a ti va 
patentlashgan texnologiyalarda ularning ishonchliligi, yangilik darajasi 
«nou-xau» ochish ehtimoli);
— o ‘xshash yoki shunga yaqin mahsulotga tuziladigan bitim shartlari;
— ishlab chiqqan shaxsning litsenziatdan obyektdan foydalanish 
davrida uni takomillashtirish haqidagi m a ’lumotlarni olishga intilishi;
— litsenziyani o ‘zlashtirishga ketadigan vaqt;
— bitim obyektining m a ’naviy eskirish muddati;
— to ‘lov shartlari, jum ladan, litsenziatning aralash to ‘lovlarda 
bitimni cho'zishdan manfaatdorligi.
T a’kidlab o ‘tilganidek, amaliyotda litsenziyaviy bitim lam ing uchta 
asosiy turi shakllangan.
Oddiy litsenziya
shartnomasi b o ‘yicha litsenziar m a’lum shartlarda 
kashfiyotlar yoki «nou-xau»lardan foydalanishga ruxsat beradi. Bunda 
u mustaqil ravishda foydalanish, shuningdek, boshqa m an faatd or 
shaxslarga o ‘xshash shartlarda kashfiyotdan foydalanishga litsenziya berish 
huquqini o ‘zida qoldiradi.
Istisno tariqasidagi litsenziya
shartnom asi bo‘yicha litsenziat (sotib 
oluvchi)ga kashfiyot yoki ishlab chiqarish siridan bitimda kelishilgan 
doirada foydalanish huquqi istisno tariqasida beriladi. Litsenziar 
(sotuvchi) litsen ziat istisn o ta riq a sid a g i о z h u q u q in i a m a lg a
oshirayotgan hudud doirasida boshqa shaxslarga litsenziyadagi shartlar 
bo'yicha litsenziya sota olmaydi. Bu litsenziya litsenziyaviy bitimlaming 
eng ko‘p qo‘llaniladigan turidir.