Замонавий таълим / современное образование 017, Содиқова Ш. А., Низомий номидаги Тошкент давлат педагогика университети «Мактабгача таълим методикаси»

Сояли қўғирчоқлар
қўғирчоқ театрининг 
ўзига хос турларидан ҳисобланади. Унда 
қўғирчоқлардан эмас, балки шакллардан ибо-
рат ўйинчоқлар ўйналади. Томоша қилувчилар 
саҳна рўпарасида ўтириб, экранда ёруғлик 
орқали ҳаракатланаётган соялар: одамлар, 
ҳайвонлар ва қушлар соясини кўриши мум-
кин. Соя театр учун одам ва ҳайвон сояларини 
болаларнинг ўзлари чизиб, қирқа оладилар. 
Болаларга шаклларнинг бошлари, думларини 
қимирлатадиган қилишни ўргатиш керак. 
Бунинг учун тарбиячи ёрдамида деталлар 
симлар билан бириктирилиб, спирал ҳолатда 
айлантириб қўйилади.
Йиллар ўтиб иплар ёрдамида 
ҳаракатла-
надиган қўғирчоқлар
урф бўлиб борган. 
Театрнинг бу турида кўпроқ халқ мифология си 
ёритиб берилган. Ҳозиргача етиб келган ипли 
қўғирчоқ томошасида дев, ялмоғиз каби 
қадимий образларни кўришимиз мумкин.
Юқорида келтирилган театр турларидан 
тубдан фарқ қилувчи яна бир театр тури бу 
актёри кўринадиган қўғирчоқ театридир
. 
Театрнинг бу тури Японияда кенг тарқалган. 
Бунда саҳнадаги ҳар бир қўғирчоқни уч 
нафардан актёр бошқаради. Қўғир чоқниниг 
боши, қўли ва оёғи учун алоҳида сим тортил-
ган бўлиб, уларни актёрлар бош қаради. Театр 
қизиқарли бўлиши ва томошабин эътиборини 
чалғитмаслик учун актёрлар бир хилда кийи-
ниб олишади. 
Театр биноларининг бугунги қиёфаси ва 
ўзига хос саҳна кўринишлари тарихи қадимги 
Юнонистонга бориб тақалади. Усти ёпилган 
саҳналар дастлаб қадимги Римда вужудга кел-
ган, деб тахмин қилинади. Баъзи манбаларда 
кўрсатилишича, театрнинг нафақат саҳна 
қисми, балки бутун амфитеатрнинг усти ҳам 
ёпиқ бўлган. Театр саҳналаридаги чодирлар 
атрофдагиларни ташқи таъсирлардан, хусусан, 
шамол ва ёмғирдан ҳимоя қилган. Дастлаб 
Рим театрларида парда пайдо бўлганлиги 
75
МАКТАБГАЧА ТАЪЛИМ / ДОШКОЛЬНОЕ ОБРАЗОВАНИЕ

---