I. G’. Kenjayev m. Abduraimova, N. Abdullaeya sug’urta biznesi

 
8.3 Hayot sug‘urtasida aktuar hisobini yuritilishi 
 
Aktuar hisoblarning asosiy g‘oyalarini tushunish sug‘urta mahsulotining 
mohiyatini yaxshi tushunish imkonini beradi. Shuning uchun hayot sug‘urtasi 

---

189 
bo‘yicha sug‘urta mahsulotini yaxshi tushunib olish uchun sug‘urta badali 
nimalardan tashkil topishini, foyda nimadan hosil bo‘lishini va ushbu foyda 
hisobidan bonuslar qanday hisoblanishini, indeksatsiya qilish qanday amalga 
oshirilishini va boshqalarni bilib olish zarur. 
Ma’lumki, sug‘urtaga sug‘urtalanuvchi tomonidan qilingan kichik to‘lov 
kelajakda u ko‘rishi mumkin bo‘lgan katta zararni qoplab beradi. Sug‘urta doimiy 
amal qilishini ta’minlash uchun kutiladigan zararlar hajmini baholash va har bir 
ishtirokchi tomonidan to‘lanadigan sug‘urta badalining miqdorini aniqlab olish 
zarur. 
Ehtimollar nazariyasi noaniqliklarning matematik jihatdan tasvirlashga 
yo‘naltirilgan. Ehtimollar nazariyasi aktuar hisoblar uchun baza hisoblanib, uning 
maqsadi hayot va sog‘liqni sug‘urtalashning amal qilishini ta’minlashda muhim 
hisoblangan sug‘urta mukofoti va sug‘urta zahiralari ko‘rsatkichlarini aniqlashdan 
iborat. 
Ehtimollik nima? Ba’zi hodisalarning matematik ehtimolligi 0 dan 1 gacha 
bo‘lgan intervalda yotuvchi son bilan ifodalanadi. Agar biror hodisaning 
matematik ehtimolligi 0 ga teng bo‘lsa, bu hodisa yuz bermaydi, agar u 1 ga teng 
bo‘lsa hodisa yuz berishi mumkin. ½ ehtimollik nimani bildiradi? Masalan, tanga 
tashlashni misol qilib oladigan bo‘lsak, tanganing burgut qismi jami tashlashning 
yarmida tushsa, reshka qismi qolgan yarmida tushadi. 
Biror hodisaning yuz berish ehtimolligini aniqlashning umumiy prinsipi 
sifatida shuni aytish mumkinki, uning eng oddiy ko‘rinishini quyidagi nisbat bilan 
ifodalash mumkin: 
Hodisalar yuz beradigan holatda ro‘y berishi kutiladigan hodisalar son
i 
Ehtimollik
= ____________________________________________________