Afaziyaning nutqda voqyelanish omillari bitiruv malakaviy ishi

MOTO
R AF
AZIYA
 

---

26 
Me‟yoriy holatida u bitta oral yoki artikulyatsion harakatning boshqasi bilan ravon 
almashinuvini ta‟minlaydi. Bu esa artikulyatsiyalarning suksessiv ketma-ketlikda 
tashkillashtirilgan qatorlarga, ya‟ni A.R.Luriyaning nomlashiga ko„ra “kinetik 
harakatlantiruvchi musiqaga” birlashishi uchun zarur.
14
Harakatlantiruvchi 
zonalarning o„choqli shikastlanishida artikulyatorli harakatlarning patologik 
inertligi yuzaga keladi. Bir artikulyatsion pozadan ikkinchisiga erkin o„tishga 
to„sqinlik qiluvchi perservatsiyalar paydo bo„ladi. Buning natijasida afaziyaga 
chalinganlar nutqi uzuq-yuluq bo„lib boradi. Iboraning alohida parchalarining 
tutilib qolishi bilan kechadi. Nutqning talaffuz etiladigan tomonining bu kabi
nuqsonlari nutqiy funksiyaning boshqa tomonlarining ham tizimli buzilishlariga 
sabab bo„ladi: o„qish, yozish, qisman nutqni tushunish. Shunday qilib, 
artikulyatsion apraksiyalar ayrim jihatlargagina tegishli bo„lgan afferent motor 
afaziyadan farqli ravishda, efferent afaziyada u ularning seriyalariga tegishli 
bo„ladi. Afaziyaga chalinganlar alohida tovushlarni nisbatan osonroq talaffuz 
etadilar, biroq so„z va iboralarni talaffuz qilishda jiddiy qiyinchiliklarga duch 
keladilar. Motor afaziyaning bu shaklida alohida tovushlarni talaffuz qila oladi, 
lekin so„z va iboralarni talaffuz qilayotganda bir tovush talaffuzidan ikkinchi 
tovush talaffuziga o„tayotganda qiynaladi. Buning natijasida o„z fikrini , ya‟ni 
so„zlarni, gaplarni uzuq-uzuq holda talaffuz qiladi. 
.
1.2.Sensor afaziya 
Sensor afaziya yoki Vernike afaziya asosida fonematik eshitish qobiliyatining 
buzilishi, so„zlarning tovush tarkibining ajratilishi yotadi. U miya chap yarim 
sharining chakka buramasining orqa uchdan bir qismining shikastlanishi natijasida 
yuzaga keladi.
14
Лурия A.Р. Oсновные проблемы нейролингвистики – М, 1975.

---

27