“Telekommunikatsiya texnologiyalari va kasbiy ta’lim” fakulteti Telekommunikatsiya texnologiyalari yo'nalishi tt-11-21S guruh talabasi Qulmatov Abbosning Fizika fanidan to’rtinchi

 = e
𝑽
𝟎
=
 hν – A (5) 
 
(5) tеnglаmаgа fotoeffеkt uchun Eynshtеyn tеnglаmаsi dеyilаdi.
SHundаy qilib, yorug
`
liknig to
`
lqin tаbiаtidаn fotoeffеkt qonunlаrini tushuntirib bеrib 
bo
`
lmаydi. Yorug
`
likni hν-enеrgiyagа tеng bo
`
lgаn fotonlаr oqimidаn iborаt dеb qаrаsаk, 
hаmmаsi joyigа tushаdi, bаrchа qiyinchiliklаr yo
`
qolаdi. Boshqаchа 
аytgаndа, fotoeffеkt korpuskulyar hodisаdir. Foton zаrrа mеtаll sirtidа yutilаdi vа bаrchа 
enеrgiyasini bittа elеktrongа bеrаdi vа bu enеrgiya elеktronning mеtаll bilаn bo
`
lgаn 
bog
`
lаnish enеrgiyasidаn kаttа bo
`
lsа elеktron mеtаll sirtini tаshlаb chiqib kеtаdi.

---

3.Ultratovush va uning qo’llanilishi 
Ultratovushning kashf etilishi italiyalik tabiatshunos Lazaro Spallanzani nomi bilan 
bog'liq. U ko'rshapalaklar mutlaqo qorong'i xonada (hatto boyqushlar ham yordamsiz 
bo'lib chiqadigan) narsalarga tegmasdan erkin uchib ketishiga e'tibor qaratdi. O'zining 
tajribasiga ko'ra, u bir nechta hayvonlarni ko'r qildi, ammo bundan keyin ham ular 
ko'ruvchilar bilan teng darajada uchib ketishdi. Spallanzanining hamkasbi J. Jurin yana bir 
tajriba o'tkazdi, u ko'rshapalaklarning quloqlarini mum bilan yopdi - hayvonlar barcha 
narsalarga qoqilib ketdi. Shundan kelib chiqqan holda, olimlar ko'rshapalaklar eshitish 
orqali boshqariladi degan xulosaga kelishdi. Biroq, bu fikr zamondoshlar tomonidan 
masxara qilingan, chunki boshqa hech narsa deyish mumkin emas edi - o'sha paytdagi 
qisqa ultratovush signallari hali yozib olinmadi. 

---

Ko'rshapalaklardagi faol ovoz joylashuvi g'oyasini birinchi marta 1912 yilda X. Maksim 
bildirgan. U ko'rshapalaklar 15 Gts chastotada qanotlarini silkitib, past chastotali 
echolokatsiya signallarini hosil qiladi deb taxmin qildi. 
Ultratovush 1920 yilda Spallanzanining tajribalarini takrorlagan ingliz H. Xartrij 
tomonidan taxmin qilingan. Bu 1938 yilda bioakustika D. Griffin va fizik G. Pirs tufayli 
tasdiqlangan. Griffin ultratovush yordamida ko'rshapalaklar yo'naltirilganligiga ishora 
qilish uchun echolokatsiya nomini (radar bilan o'xshashligi bo'yicha) taklif qildi.