Ўзбекистон республикаси транспорт вазирлиги тошкент давлат транспорт университети “вагонлар ва вагон хўжалиги” кафедраси

. 
ҒИЛДИРАК ЖУФТЛАРИНИ ЎРТА ТАЪМИРИ 
(ТЎЛИҚ ТЕКШИРУВИ)
Цилиндрсимон роликли подшипникли букса қисмини демонтаж 

---

22 
қилиш қуйидаги тартибда амалга оширилади: 
- кўриш қопқоғидаги М12 болтлар ва махкамлаш қопқоғидаги М20 
болтлар бураб ечилади, қопқоқлар олинади ва бир - биридан 
ажратилади, резинали зичловчи элементлар олиб ташланади, 
- ёғ кўриш ва махкамлаш қопқоқларининг ички юзаларидан, шунингдек 
букса корпусининг олд қисмидан олиб ташланади,
- РУ1 туридаги ўқлар учун сим стопорний планкасининг М12 болт 
бошларидаги тешиклардан чиқарилади, болтлар бураб олинади ва 
стопорний планкаси олиб ташланади. 
М110 торцевой гайка бураб ечилади ва олиб ташланади, РУ1Ш 
туридаги ўқларда М20 болтга букиб қўйилган стопорний шайбанинг 
четлари очилади, болтлар бураб олинади, стопорний планка ва 
тарелкасимон шайба олиб ташланади,
- олд подшипникнинг текис упорний ҳалқаси олинади,
- букса корпуси олд ва орқа подшипниклар блоклари билан (ташқи 
ҳалқалар роликлар ва сепараторлари билан) ғилдирак жуфтлиги 
ўқининг шейкасидан чиқарилади.
Ўқ шейкасидан букса қисмини ташлаш тақиқланади, 
- подшипник блоклари букса корпусидан цехнинг монтаж бўлимига 
ўрнатилган қўлда пресслаш мосламаси орқали чиқарилади
- 
букса 
корпуси 
ва 
уларнинг 
қисмлари, 
подшипниклари, 
подшипникларни торцевой махкамлаш деталлари ғилдирак-роликли 
цехининг демонтаж бўлимига ўрнатилган ювиш машинасида ювилади. 
Деталлар 90-95 градус ҳароратда иссиқ сувда ювилади. Ювиш эритмаси 
таркибида ЛЗЦНИИ ёғининг 8-10 фоизли чиқинди суртмаси бўлиши 
керак. Ювиш давомийлиги 5-10 дақиқа. 
Ўқда жойлашган ички ва лабиринтли ҳалқалар қуруқ қилиб 

---

23 
артилади ва визуал текширувдан ўтказилади.
- Ғилдирак жуфтлиги ултратовуш синовида текшириш учун демонтаж 
бўлимидан нуқсон аниқлаш бўлимига кран-балка орқали ўтказилади. 
Агар лабиринт ҳалқаларнинг цилиндрик юзаларида 8,0 мм
2
дан кўп 
бўлмаган жойда 
забоин
ва 
задир
кўринишида механик шикастлар бўлса, 
уларни мой билан 6-сон силлиқлаш қоғози орқали текислаб бартараф 
этишга рухсат этилади. 
Носоз ички ҳалқалар ўқдан чиқарилади:
Ички ҳалқаларни олишда индукцион иситгич ишлатилади. Бундай 
ҳолда ҳалқалар навбат билан қуйидаги тартибда олиб ташланади: 
- олд подшипникнинг ички ҳалқасининг ташқи томонига зичлаб 
индуксион иситгич ўрнатилади; 
- ҳалқа 100…120 С ҳароратгача қиздирилади (220В кучланишда 
35…45 секунд). Ўқ шейкасидаги ҳалқанинг бўшаши иситгични 
ғилдирак жуфтлигининг ўқига нисбатан тебраниши билан аниқланади. 
Ҳалқа бўшатилганда, индукцион ҳалқа билан бирга чиқарилади, 
кучланиш ўчирилади, ҳалқа иситгичдан чиқарилади. 
Ўқ шейкасини иситишни олдини олиш учун, ҳалқа бутунлай 
бўшашгунча ва ўқ шейкасидан чиқарилгунга қадар иситгични ўчириш 
тақиқланади. 
Ҳалқани бир дақиқадан ортиқ иситиш қатъиян ман етилади. 
Агар иситиш вақти тугаган бўлса (бир дақиқа) ва ҳалқани ўқ 
шейкасидан олиб ташлашнинг иложи бўлмаса, ҳалқани олиб ташлаш 
ишини тўхтатиш ва ўқ шейкасининг ички ҳалқаси атроф-муҳит 
ҳароратига қадар совиганидан кейин уни қайта қиздириш керак,
- орқа подшипникнинг ички ҳалқаси ва лабиринт ҳалқаси худди шу 
тарзда ўқдан демонтаж қилинади

---

24 
Ички ҳалқаларни олингандан сўнг, ўқнинг ултратовуш текшируви 
(УЗК) ва МПК ёки ВТК (автоматлаштирилган НК воситаларидан 
фойдаланилганда) амалга оширилади.
- ҳалқалар яхши ҳолатда бўлса, ички ҳалқаларнинг ўқ шейкаларига 
зичлиги ва уларнинг бир-бирига ҳамда лабиринт ҳалқасига сиғиш 
зичлиги текширилади. 
Ички ҳалқаларнинг бир-бирига ва лабиринт ҳалқасига уланиш 
зичлиги 0,04 мм дан кўп бўлмаган пластинкали шуп ёрдамида назорат 
қилинади. Пластинкали шуп айлана радиусининг учдан бир қисмидан 
ортиқ бўлмаган қисмида ҳалқалар орасидаги бўшлиққа кириши мумкин. 
Ўқ шейкасига ўрнатиладиган ички ҳалқаларнинг зичлигини 
текшириш ички ҳалқаларни ўрнатиш маҳкамлигини аниқлаш қурилмаси 
билан бажарилади. Ҳалқаларнинг зичлигини ўлчашда улар орасидаги 
ҳарорат фарқи, ўлчаш воситаси ва муҳит 30C дан ошмаслиги керак.