FILOLOGIK TADQIQOTLAR — X
77
Xullas, matnni pragmatic yo‗nalishda o‗rganish lisoniy birliklarning an‘anaviy
tilshunoslikda
e‘tibordan
chetda
qolgan
tomonlarini
keng
o‗rganishga
yordam
beradi.Shuningdek, pragmatika nazariyasi kishilar o‗rtasidagi aloqa-aralashuv
jarayoniga xos
verbal va noverbal munosabatini anglashda muhim ahamiyat kasb etadi.
Adabiyotlar
1.Safarov Sh. Pragmalingvitika. Sam UTI, -T.: 2008. 15-16-bb.
2. Hakimov M. O‗zbek tilida matnning pragmatic talqini. Dok.dis. avtoreferati. Toshkent 2001.
10-14 bet.
3. Hakimov M. O‗zbek tilida matnning pragmatik talqini. DDA – Toshkent 2001.
4. Qurbonova S.M. Badiiy matnda shaxs xususiyatini ifodalash. F.F.D. (PhD) Farg‗ona 2018.
5. Mahmudov N. Presuppozitsiya va gap. // O‗TA, - T., - 1986. 6-son. 28-31-bet;
6. Nurmonov A. Ko‗makchili konstruktsiyalar presuppozitsiyasi.//O‗TA jur.–Toshkent.1986.6-
son.42-45-b.
7. Rahimov U. O‗zbek tilida yuklamalar presuppozitsiyasi. NDA. Samarqand. 1994;
Hakimov
M. O‗zbek tilida matn pragmatikasi. DDA –T., 2001-49-b.
8. X. Do‗stmuhammad. Qichqiriq. Yangi hikoyalar. – Toshkent., 2014. 159-b.
9. Rahmonova X. X. Do‗stmuhammad hikoyalarida ijtimoiy muammolar talqini.
―ZÖHRE-TAHYR‖ DESSANYNYŇ TÜRKMEN WE ÖZBEK WERSIÝALARYNDA
MANYDAŞ FRAZEOLOGIK BIRLIKLER
S.Pirjanowa
,
GDU Lingwistika:türkmen dili magistranty
Türki halklaryň edebiýatynyň taryhynda görnükli orun eýeleýän meşhur eserleriň biri-de‖
Zöhre –Tahyr‖ dessanydyr.Ol diňe türkmen edebiýaty däl ýogsam özbek edebiýatynyň
dessançylyk däbiniň ösmegine kämilleşmegine, nusgawy şygyrýetimiziň görnüş we taglym
taýdan baýlaşmagyna saldamly goşant goşan eser hasaplanýar.
Halkyň durmuşynda asyrlaryň dowamynda frazeologizmleriň ähmýeti örän uly bolupdyr,
olar diňe biziň gündelik sözleýşimizde özboluşly öwüşgün bermän,edebi eserleriň
dilini hem
çeperleşdirýär. Muny ‖Zöhre –Tahyr‖ dessanynda aýdyň görmek bolýar. Türkmen edebiýatynda
Mollanepesiň ―Zöhre –Tahyr‖ dessany halk ertekisiniň wakasy esasynda ýazylan bolsa, özbek
edebiýatynda bolsa bu dessan halk döredijiligi esasynda ýazylan esasanda gurluşy
hem syujet
taýdan meňzeşdir . Frazeologizmler eserleriň diliniň şireligine çuň manylygyna örän uly täsir
edýär. Biz ylmy işimizde bu iki halkyň dilinde ýazylan ―Zöhre-Tahyr‖ dessanynda ulanylýan
frazeologizmleriň semantik- funksional aýratynlyklaryny,öwrenmek
bilen bir hatarda olardaky
meňzeşlikler we tapawutlary ýüze çykarmak biziň şu işimiziň esasy maksadydyr .
Frazeologizmler söz düzümleriniň ýa-da sözlemleriň many taýdan bitewüleşmegidir.
Olar, köplenç göçme manyda ulanylýandyr. Manynyň bitewüligi we göçmeligi bilen bir hatarda,
obrazlylyk,metaforik häsiýet frazeologizmlere mahsus aýratynlykdyr. Frazeologik birlikleriň
manysy ony emele getirýän sözleriň her haýsysynyň özbaşdak manysynyň jemi bolman, eýsem