1. Dunyoqarash subyektiv voqe’likni baholovchi qarorlar to‘plamidir. Atrof-olamni anglashga harakat qilish natijasi o‘laroq kelib chiqadi. Dunyoqarash diniy, falsafiy, ilmiy bo‘lishi mumkin. Dunyoqarash

 Materiya
(lot. materia 
— modda) — borliqning moddiy shaklini ifodalovchi umumiy tushuncha. 
Olamda "umuman odam" boʻlmaganidek "umuman M." ham boʻlmaydi, balki M.ning aniq, koʻrinishlari 
uchraydi. Shu tarzda fikr 
yuritgan faylasuflar barcha moddiy obʼyektlarga xos xususiyatlarni 
umumlashtirib ifodalash uchun M. tushunchasini qoʻllashgan. M. tushunchasini moddiy olamning 
substrati (asosi) sifatida Platon va Aristotel ishlab chiqqan, shu bilan birga M. sof potensiya (yashirin 
imkoniyat) deb tushunilgan. M.ni R. Dekart fazoviy koʻlam va boʻlinadigan moddiy substansiya deb 
taʼriflagan va u 17— 18-asr materializ-mning asosi boʻlgan. M. dialektik materiayaizmyaint asosiy 
tushunchasidir. Materialist faylasuflar M. tushunch
asini bir yoklama boʻrttirib, borliq tushunchasi bilan 
aynanlashtirib talqin etishadi. Tabiat, jamiyat va inson ta-fakkurining asosida yotuvchi va ularni 
umumlashtiruvchi tushuncha substansiya (mohiyat) deb ataladi. Olamning asosida bitta substansiya 
yotad
i deb hisoblovchi oqim monizm, ikkita substansiya yotadi deb hisoblovchi oqim dualizm, koʻp 
substansiyalar yotadi deb hisoblovchi oqim plyuralizm deb 
atalgan.
Substansiya deyilganda falsafada dastlabki vaqtlarda borliq, tabiat, jamiyat, inson va bi
t butun dunyodagi barcha narsa hamda hodisalarning asosini tashkil etadigan moddiy yoki 
ruhiy birlamchi 
narsa tushunilgan. Qadimgi davr materialist faylasuflar suvni, havoni, olovni, atomlarni, ya’
ni moddalarning biron turini substansiya, deb tushuntirganlar. O’rta asr Sharq falsafasi na
mayondalari: al-Kindiy, ar-
Roziy, Forobiy, Ibn Sino, Ibn Rushd o’z falsafiy qarshlarida substansiya hamma narsaning
moddiy asosi, ularning mohiyati, deb 
qaraganlar. Ayrim faylasuflar substansiya, deb butun mavjudlikning asosi bo’lgan mutlaq g’o
yani, ruhni yoki sub’ekt ongni va shu kabilarni tushunishadi.
28.