Vi bob. Yordamchi ishlab chiqarishni tashkil qilish

Har yili kichik va o ‘rta ta’mirlash zarur bo‘lgan dastgohlar soni dastgohlar
turi va ishlab chiqarish turiga bog‘liq bo‘ladi. Masalan, ishlab chiqarish turida ish­
lab chiqaruvchi dastgohlarni kichik ta’mirlash 65%, o ‘rta ta’mirlash-20% ni tashkil
qiladi.
Ishlab chiqaгishning ommaviy tuгida esa, kichik ta’mirlash 100%, o ‘rta
ta’mirlash -35%ni tashkil etadi.
167

---

K a p ita l t a ’m irla sh deb, hajmi b o ‘yicha rejali ta ’mirlashning eng kattasi 
b o ‘lib, dastgohlarni qism larga to ‘liq ajratish, yuvish, artib tozalash, asosiy detal- 
larni ta ’mirlash, yeyilgan detal va uzellarni almashtirish, b a’zi detallarni qayta ti- 
klash, dastgohni aniqlikka unum dorlikka tekshirishga aytiladi. Kapital ta ’mirlash 
paytida dastgohlar zam on talablariga muvofiq ravishda takom illashtiriladi (mod- 
ernizatsiya qilinadi).
Shuni e ’tiborga olish lozimki, amortizatsiya ajratmalari asosiy fondlarni fa- 
qat to ‘la tiklash uchun sarflanadi, boshqa barcha ta ’m irlash turlari (joriy, o ‘rta, 
kapital) asosiy fondlarni ta ’m irlash uchun xarajat m e’yorlari b o ‘yicha m ahsulot va 
xizm atlar tannarxiga q o ‘shish orqali tashkil qilingan ta ’m irlash fondi vositasi 
hisobiga amalga oshiriladi.
Y illik rejada k o ‘zda tutilm agan va avariya holatlari natijasida buzilgan 
dastgohlarni ta ’m irlash re ja d a n ta s h q a ri t a ’m irlash deyiladi. Dastgohlarni 
ta ’m irlash xizmati yaxshi tashkil qilinsa, rejadan tashqari ta ’m irlashga ehtiyoj 
tu g ‘ilmaydi.
Turli sanoat tarm oqlarida ROT tizim i o ‘ziga xos xususiyatga ega.
1. Ko‘rikdan keyin ta’mirlash usuli asosidagi ROT. 
B u usulda navbatdagi 
ta ’m irlash muddati turi va ta ’m irlash operatsiyalarining mazmuni dastgohlar, agre- 
gatlarni ishlashini kuzatish natijasida belgilanadi. K o ‘rik kuzatuvlar davri 
dastgohlarning m a’lum detallarning eng kam xizm at k o ‘rsatish muddati 
to ‘g ‘risidagi dastlabki (taxminiy) m a’lum otlar b o ‘yicha belgilanadi. Dastgohlarga 
bunday xizm at k o ‘rsatish ayrim kamchiliklarga ega. Rejalashtirish va ta ’m irlashga 
tayyorlash uchun zarur b o ‘lgan boshlang‘ich m a’lum otlarning mavjud emasligi 
tez-tez k o ‘rik kuzatuvlar o ‘tkazish uchun k o ‘p vaqt talab qiladi.