Materialshunoslik va yangi materiallar texnologiyasi

 
O’z-o’zini tekshirish uchun savollar: 
1. Metall va uning qotishmalarini qattiqligiga ta’rif bering. 
2. Qattiqlikni o’lchash usullarini sanab chiqing. Ularning farqi nimada? 
3. Qattiqlik Brinell va Rokvell usullarida qanday aniqlanadi? 
4. Metal va uning qotishmalarini mexanikaviy xossalariga ko’ra markalarini va ishlatish 
joylarini qanday aniqlash mumkin? 
14-AMALIY MASHG’ULOT 
TURLI XIL METALLOGRAFIK MIKROSKOPLARNING UMUMIY TUZILISHINI VA 
ISHLASH PRINTSIPINI O‘RGANISH 

---

156 
 
1.1. Ishning maqsadi: 
Tinglovchlarga vertikal MIM-7 va gorizontal MIM-8 
metallografik mikroskoplarning umumiy tuzilishi va ishlash prinsipini o‘rgatish. Ularga 
mikroskoplarning bir-biridan farqini, okulyar va ob’yektivlarning kattalashtirish qobiliyatini, 
rasmga olish va boshqa ishlash qulayliklari bilan tanishtirish.
1.2. Ishning nazariy qismi: 
Ma’lumki mashinasozlik va metallurgiya sohasida oxirgi 
yillarda juda ko‘p samarali ishlar amalga oshirilyapdi. Shu jumladan, materialshunoslik 
yo‘nalishidagi ishlar ham rivojlanyapdi. Ilmiy-tadqiqot, nazariy va amaliy, sinov va bir qancha
metall va qattiq qotishmalarning ichki struktura tuzilishini o‘rganishdir. Bu usulni o‘rganish 
uchun albatta yangi zamonaviy metallografik mikroskoplar kerak bo‘ladi. Shu metallografik 
mikroskoplardan biri vertikal MIM-7 metallografik mikroskopidir. 
MIM-7 vertikal metallografik mikroskopi - asosan metall va qotishmalarning ichki 
struktura tuzilishini 60 dan 1440 martagacha kattalashtirib o‘rganish uchun ishlatiladi. Bunaqa 
kattalashtirishda detallar ichki strukturasini minimal razmeri 0,2 mk gacha o‘rganish imkonini 
beradi. Shunaqa tipli mikroskoplarda rasmga olishda ham shunday kattalashtirish beriladi. Bu 
mikroskopda metallar ichki struktura tuzilishi - qaytgan nurlar asosida o‘rganiladi. 
Mikroskopning umumiy ko‘rinishi 1.1-rasmda ko‘rsatilgan. Bu mikroskop to‘rtta asosiy qismdan 
iborat:
1 - asosli yo‘nalishga o‘rnatilgan yorug‘lik qismi; 
2 - diafragma apertura uzeli va pribor korpusi surat kamerasi bilan; 
3 - priborning tepa qismi illyuminator bilan, vizual tubusi va predmet stoliga beriladigan qo‘pol 
mexanizmi va ob’ektivga beriladigan mikrometr; 
4 - predmet asosiy stoli.