O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi qarshi davlat universiteti

 
XULOSALAR 
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________ 
 
 
Baho_______ Sana________ ____________imzo 
 
 
13-labortoriya mashg`uloti PZR va restriksiya maxsulotlarini gel-elektroforez usuli 
yordamida vizualizatsiya qilish va gel-xujjatlashtiruvchi tizimda saqlash. 
Ishdan maqsad
: Talabalarga PZR va restriksiya maxsulotlarini gel-elektroforez usuli 
yordamida vizualizatsiya qilish va gel-xujjatlashtiruvchi tizimda saqlashni o`rgatish 
1.DNK matritsasi (DNK yoki uning izlanayotgan tarkibi, ya`ni spetsifik fragment
qismi) 2.praymerlar (sintetik oligonukliotidlar, aniqlanayotgan spetsifik fragmentning
komplementar izchillikdagi DNK si) Usulni sifatli o`tkazilishida amplifikatsiyaga hos
hususiyatlardan biri spetsifik fragmentlarni va praymerlarni to`g`ri tanlanishidi -d NTF 

---

(dezoksenukleoted trifosfat) aralashmasi (4-ta d NTF aralashmasi yangi komplimentar DNK 
zanjirini sintezi uchun material bo`lib hizmat qiladi.Tag-polimeraza fermenti (haroratga
chidamli DNK polimeraza bo`lib, praymer zanjirining o`sib nukleotid asosiga qo`shiladi. Bufer
eritma (ferment aktivligini saqlash uchun Mg 2+ ionn zarur) RNKli virusning spetsifik
uchastkalaridagi genomlarini aniqlash uchun avvalo RNK matritsadan DNK nusxasi olinadi va 
transkripsiya (RT) amalga oshiriladi. Shundag so`ng, kopiya olingan DNK fragmentining
amplifikatsiyasini amalga oshirish kerak bo`ladi. Ushbu jarayon bir necha siklni (20-40) o`z 
ichiga olib, har bir amplifikatsiya sikli 3-ta bosqichda amalga oshiriladi. 1 – bosqich: DNKning
denaturatsiyasi (qo`shaloq spiralning shakllanishi) 30-40 sekund davomida 93-95C da bo`lib 
o`tadi. 2- bosqich: praymerlarning bog`lanishi (siqish) jarayoni xisoblanib, DNK ning qarama- 
qarshi tomonida joylashgan praymerlarning komplimentar bog`lanishi asosida boradi. Ushbu 
jarayon harorati 50-60 C amalga oshirilib, siqilish vaqti esa 20-60 sekundni tashkil etadi. 3-
bosqich: DNK zanjirini hosil bo`lish jarayoni xisoblanib, komplementar DNK 5-3 yo`nalishida
zanjirlarning qurilishi, qarama-qarshi zanjirning yo`nalishda hosil bo`ladi. Yangi DNK 
zanjirining hosil bo`lishida dezoksiribonukleotidtrifosfat aralashmasi asosiy material 
hisoblanadi.4- bosqich: bunda sintez jarayonida muvozanatga chidamli DNK polimeraza (taq-
polimer) fermenti yordamida olib borilib, 70-72 C haroratdada amalga oshadigan sintez 
xisoblanadi. Ushbu jarayon 20-40 sekund davomida boradi va amplifikatsiyaning birinchi siklida
hosil bo`lgan yangi DNK zanjiri 2-chi siklining o`tishiga hizmat qiladi, ya`ni DNK 
namunalarini ko`paytiradi. Amplifikatsiya sikli davomida amplikonlar yangi zanjir sikli uchun 
matritsa vazifasini bajaradi. Shu tariqa aralashmaga amplikonlar (2n formula asosida qo`shiladi, 
bu yerda n- soni amplifikatsiya sikli). Aralashmalar dastlab faqatgina bitta qo`sh zanjirni DNK 
molekulasi bo`lsa, 30-40 sikldan so`ng, ularning soni 108ga yetadi. Amplifikatsiya jarayoni 
yuqorida qayd etilganidek, pragrammalashtirilgan termostatda (amplifikatorlarda) olib borilada. 
Unda mahsus avtomatlashtirilgan programma temperaturani muvozanatda ushlab turadi.