Pedagogika va ijtimoiy ish

Professiogramma 
- ma'lum tizimga 
keltirilgan, mehnatni psixologik tomondan o'rganishga va undan kelgusi amaliy 
faoliyatda foydaianishga qaratilgan qisqa va har tomonlama batafsil ko'rsatib 
berilgan hujjat. Professiogramma psixologik jihatidan ishlab chiqarilgan faoliyatni 
tavsifnomasining kelgusi amaliy ishlar uchun zarur bo'lgan barcha tomonlarini o'z 
ichiga olishi kerak. 
 
 
18
 Z.Nishonova “Bolalar psixologiyasi va uni o’qitish metodikasi”T.:Adabiyot jamg’armasi 2006-y 128-bet 

---

38 
O’quvchilarni pedagogik-psixologik o’rganishda sinf rahbari faoliyatining 
mavjud xolati. 
Sinfda asosiy ishlarni yo’lga qo’yadigan, o’quvchilarning birinchi tarbiyachisi 
va murabbiysi sinf rahbaridir. Maktab rahbari tajribali va obro’li o’qituvchilardan 
sinf rahbari tayinlaydi. Unga bolalar hayotini yo’lga qo’yish, jamoani uyushtirish va 
uni tarbiyalash mas’uliyati, sinfda o’quv-tarbiya ishlariga javobgarlik yuklanadi. 
Tarbiyachi sifatida o’quvchilarni har tomonlama kamol topishi to’g’risida, ularni 
mehnatsevarlik, ruhida tarbiyalash, o’quvchilar bilimini oshirish va sinfda tartib-
intizomni mustahkamlash to’g’risida g’amxo’rlik qiladi. Sinf rahbari bu ishlarning 
hammasini havaskor kishi sifatida emas, balki rasmiy masul shaxs sifatida bajaradi. 
U maktab rahbarlari oldida, xalq maorifi tashkilotlari oldida o’ziga topshirilgan 
sinfda g’oyaviy-siyosiy ishlarning ahvoli uchun, tarbiyaviy ishlarning mazmuni va 
yo’lga qo’yilishi uchun javobgardir. Sinf rahbarining asosiy vazifasi o’quvchilarga 
tarbiya berish va ularni do’stona bir jamoa qilib jipslashtirishdan iborat. U o’z 
sinfida dars berayotgan o’qituvchilar olib borayotgan o’quv tarbiya ishlarining 
xususiyatlarini, ularning o’quvchilarga qo’yadigan talablari hamda o’quvchilar 
bilan o’zaro aloqalarini o’rganadi, ayrim o’quvchilar xulq-atvori haqida ularga ta’sir 
ko’rsatish metodlari haqida o’qituvchilar bilan fikrlashib turadi. 
Sinf rahbari maktab pedagogik jamoasi va pedagogik kengashining a’zosidir. 
Maktabdagi tarbiyaviy ishlar uslubini o’rganadigan har bir o’quvchi, avvalo, 
quyidagilarni yaxshi o’rgangan va har jihatdan puxta o’zlashtirgan bo’lmoi lozim. 
Ya’ni tarbiyaviy ishlar uslubida umuminsoniy g’oyalarni, ma’lum maqsadga 
intiluvchanlikni, tarbiyaning turmush bilan, mustaqilligimiz ning mohiyati bilan 
aloqasi, jamoada va jamoa orqali tarbiyalashni, tarbiyalanuvchining shaxsiga 
qo’yiladigan talablar va uni hurmat qilish birligini, tarbiyaviy ta’sirning izchilligini, 
tizimliligi, uzluksizligi, tarbiya o’quvchilarining yoshiga va individual 
xususiyatlariga muvofiq bo’lishini o’z ichiga oladi. Sinf rahbari qanday sharoitda 
ishlanmasin, u qanday sinfga rahbarlik qilmasin, butun e’tiborni o’quvchi shaxsiga, 
uni har tornonlama kamol toptirishga qaratmoi lozim. 
Sinf rahbari olib boradigan asosiy tarbiyaviy ishlar quyidagi qismlarga bo’linadi: 

---

39 
1.
O’quvchilarni o’rganish, sinfga rahbarlik qilish, sinfning har qaysi 
o’quvchisini o’rganishdan boshlanadi. Buning natijasida o’quvchilarga individual 
yondoshishni amalga oshirish uchun zarur bo’lgan sharoit yuzaga keladi. 
2.
Sinf o’quvchilar jamoasini tashkil etish va tarbiyalash sinf rahbari ishining 
asosiy qismlaridan biridir. Sinf rahbari o’quvchilarni inoq va ma’lum maqsadni 
ko’zlavchi jamoaga jipslashtirar ekan, o’quv-tarbiyaviy vazifalarini muvaffaqiyatli 
hal etish uchun zamin yaratadi. 
Sinf birdaniga jamoa bo’lib shakllanib qo’ya qolmaydi. Sinf rahbari bilan 
birgalikda faoliyat ko’rsatish tajribasi to’plangan taqdirda, faol, ijobiy an’analar 
barpo etilgan taqdirda, o’rtoqlik aloqalari rivojlanib mustahkamlangan, 
umummaktab jamoa bilan to’g’ri munosabatlar o’rnatilgan taqdirdagina sinf jamoa 
bo’lib shakllanadi. 
3.
O’quvchilar bilim sifatini oshirish hamda ularning tartib-intizomini 
mustahkamlash. Bilimlarning yuksak darajada bo’lishi va ongli intizom sinfda 
ta’lim-tarbiya ishini to’g’ri yo’lga qo’yishning eng muhim ko’rsatkichlaridandir. 
O’quvchilarni ongli intizomlilik ruhida tarbiyalash, ularni demokratik jamiyat, 
turmush qoidalarini ixtiyoriy bajarishga o’rgatish sinf rahbari faoliyatida katta o’rin 
tutadi. 
4.
Darsdan tashqari tarbiyaviy ishlarni tashkil etish va ularni o’tkazish. 
5.
Bolalar va o’smirlar uyushmasi tashkilotlariga yordam ko’rsatish, ular bilan 
yaqindan aloqada bo’lish. 
6.
O’quvchilar ota-onalari bilan ish olib borish. 
Maktab tajribasida tarbiyaviy ishlarni tashkil etishning turli usullari tarkib topib, 
muvaffaqiyatli qo’llanib kelinmoqda. O’quvchilar bilan yalpisiga, yakka-yakka va 
guruhlarga bo’lib ham ish olib boriladi. Faol o’quvchilar bilan ish olib borish, o’z 
sinfida dars o’tayotgan o’qituvchilar bilan, o’quvchilarning ota-onalari bilan va 
mahalla bilan aloqa bo’lib turish sinf rahbarining tarbiyaviy ish faoliyatida katta 
o’rin tutadi.

---

40 
Sinf rahbarlari o’z faoliyatini tashli etishda asosan “Sinf rahbari daftari”ni 
yuritish orqali amalga oshiradi.Unda o’quvchilarni har tomonlama o’rganish 
yuzasidan ma’lumotlarni kiritib boradi.Sinf rahbari daftarida quyidagilar 
haqida ma’lumotlar beriladi: 
-
Ota-onalar bilan suhbatlar 
-
o’quvchilar haqida ma’lumot 
-
tarbiyaviy ishlarni rejalashtirish 
-
o’quv jarayonini tashkillashtirish 
-
profilaftika ishlari 
-
sinfdan va maktabdan tashqari ishlar 
-
tarbiyaviy soatlar mavzulari 
Sinf rahbari sinf haqida quyidagicha ma'lumot beradi 
SINFNING IJTIMOIY PASPORTI 
(2021-2022 o’quv yili) ___________sinf 
Sinf rahbari _____________________________________________ 
O’quvchilar soni ___________________________________________ 
Jumladan: _____________________qizlar 
____________________o’g’il bolalar 
Yoshi (tug’ilgan kun, yil) _________ qizlar 
_________ o’g’il bolalar 
Oilalar tarkibi: 
- ko’p bolali oilalar (soni va ismi sharifi) _______________________________________ 
- to’liq bo’lmagan oilalar _______________________________________________________ 
- homiylik va vasiylikka olingan bolalar ________________________________________ 
- bobolari va buvilari bilan birga yashaydigan (soni, ismi sharifi) __________________ 
- oilada yakka farzandlar (soni) _________________________________________________ 
-opa-singil va aka-ukalari borlari ( soni) ________________________________________ 

---

41 
Yashash sharoitlari: 
- kommunal kvartirada (soni) ___________________________________________________ 
- alohida kvartirada ___________________________________________________________ 
-mahalla, xonadonda ___________________________________________________________ 
- dars xonasi mavjudmi? _______________________________________________________ 
O’quvchilarning bilim darajasi: ______________________________________________ 
namunali,yaxshi, qoniqarli, qoniqarsiz 
Ota-onalarining ma’lumot darajasi: 
- oliy ma’lumotli ____________ota ______________________ ona____________________ 
- o’rta maxsus __________________________________________________________________ 
- o’rta ________________________________________________________________________ 
-to’liqsiz o’rta ________________________________________________________________ 
- ilmiy darajasi bor __________________________________________________________ 
Tarbiyasi og’ir o’quvchilar (soni, ismi sharifi) ___________________________________ 
Sinfning milliy tarkibi (soni) ______________________________________________ 
O’quvchilarning salomatlik holati: ____________________________________________ 
- yakka tartibda o’qitiladi (ismi sharifi) ________________________________________ 
- xronik kasallangan ___________________________________________________________ 
- ko’rish holatlari _____________________________________________________________ 
- boshqalar ___________________________________________________________________ 
O’quvchilarning maktabdan tashqari ta’limga jalb etilganligi: 
- musiqa maktabida ____________________________________________________________ 
- sport sektsiyalari, klublarida __________________________________________________ 
- teatr studiyalarida ___________________________________________________________ 
- ijodiyot markazlarida va boshqa faoliyat turida __________________________________ 
- fan to’garaklarida ____________________________________________________________ 
(va hokazo) 
Sinf rahbari ________________________________________________________________