Astronomiyadan ma’lumotnomalar

 
QIZIQARLI FAKTLAR 
 
Plutoning kashf etilishi, XX asrning 30-yillari uchun olamshumul hodisa bo‘lgan edi. Shu tufayli, Uolt 
Disney kompaniyasining «Mikki Maus» multfilmlarida ilk marta 1930 yilda paydo bo‘lgan 
multqahramon – kuchukka ham Pluto (Plutonning inglizcha talaffuzi) nomi berilgan. Shuningdek, 
kimyogar olim D.Siborg, ham, Uran va Neptunning kashf etilganidagi
1
kabi, o‘zi kashf etgan kimyoviy 
elementni Pluton sharafiga «Plutoniy» deb nomlagan. 
Plutonga oid yana bir qiziq fakt: 2006 yilda 
XAI
 ning qaroriga ko‘ra Pluton katta sayyoralar safidan 
chiqarilgach, ingliz tili norasmiy nutqida yangi fe’l – «Plutonlamoq» («to pluto») paydo bo‘ldi. Bu fe’l, 
biror narsani yoki shaxsni, yuqoriroq maqomdan, pastroq maqomga tushirishni ifodalaydi. Masalan, 
harbiy unvoni pasaytirilgan zobit haqida, «plutonlandi» iborasi qo‘llanilishi mumkin. 
2009 yilda 
Klayd Tombo
 tug‘ilib o‘sgan Illinoys shtati senati, maxsus qaror chiqarib, XAI va boshqa 
rasmiy tashkilotlarning har qanday ta’riflashidan qat’iy nazar, Illinoys uchun Pluton doimo katta sayyora 
maqomida qolaverishini qonunan tasdiqlab qo‘ydi. 2009 yildan boshlab, har yili Illinoysda, 13-mart 
Pluton kuni deb e’lon qilindi.
Xitoy, Yapon, Koreys va Vetnam tillarida, Pluton sayyorasi «Yer osti podshosining yulduzi» (
冥王星) 
tarzida aytiladi. Bunday nomlanish, Venetsiya Berni taklif etgan nomning mahalliy variantidir.
Klayd Tomboning tavalludining 100 yilligi munosabati bilan, 2006 yilda Plutonga uchirilgan «
Yangi 
Gorizontlar
» kosmik apparati bortida olimning 1 unsiya (≈30 gramm) xoki mazkur osmon jismi tomon 
uchirilgan. 
2178 yilda Pluton kashf etilganidan buyon ilk marta Quyosh atrofini to‘liq aylanib chiqadi. Ya’ni Pluton 
yili to‘ladi.
1
Bu sayyoralar kashf etilganidan bir oz vaqt keyinroq, kimyo fanida ham, yangi kashf qilingan kimyoviy elementlar uchun, mazkur 
sayyoralar sharafiga, «Uran» va «Neptuniy» nomlari berilgan edi.

---