O’zbekiston respublikasi

P–n o„tishning teskari ulanishi. Bu holatda tashqi kuchlanish manbaining 
musbat qutbi  n-sohaga ulanadi (12 - rasm). 

---

 
 
31 
31 
 
12 – rasm. p-n o‘tishning teskari ulanishi. 
 
Kuchlanish  manbaining  elektr  maydoni  o‗tishning  kontakt  maydoni 
yo‗nalgan tomonga yo‗nalgan. Shu sababli potensial to‗siq balandligi ortadi va  U
K 
=    U
0
  ga  teng  bo‗ladi.  Teskari  kuchlanish  qiymatining  ortishi  p-n  o‗tish 
kengligining    kengayishiga  olib  keladi  (
ТЕСК
ТЎГ
l
l

).  Amaliy  hisoblarda  quyidagi 
ifodadan foydalanish qulay: 
K
U
U
l
l
0
0

,     (2.3) 
 
bu  yerda   








Nd
Na
U
q
l
K
1
1
2
0
0

-  tashqi  maydon  ta‘sir  etmagandagi    p–n 
kengligi,  

- yarim o‗tkazgich nisbiy dielektrik doimiysi, 
0

- elektr doimiy. 
Potensial  to‗siqning  ortishi  diffuziya  tokining  kamayishiga  olib  keladi. 
Diffuziya tokining o‗zgarishi eksponensial qonun asosida ro‗y beradi 
kT
qU
ДИФ
e
I
I
/
0
0


.     (2.4) 
 
Dreyf  toki  potensial  to‗siq  balandligiga  bog‗liq  emasligi  va  I
0
  ga  teng 
bo‗lganligi sababli, p-n o‗tishdan o‗tayotgan natijaviy tok 
 


1
/
0
0
/
0
0
0






kT
qU
kT
qU
ТЕСК
e
I
I
е
I
I
.   (2.5) 
 
Teskari  ulanishda  kontaktlashuvchi  yarim  o‗tkazgichlardan  asosiy 
bo‗lmagan  zaryad  tashuvchilar  chiqarib  olinadi  (ekstraksiya).  Shu  sababli  teskari 
tok ekstraksiya toki deb ataladi.