Anguage and literature

Foydalanilgan adabiyotlar
1. A.Navoiy. Xamsa – Toshkent: Yangi asr avlodi, 2012. 113-bet.
2. Pedagogika tarixi. K.Hoshimov, S.Nishanova, M.Inomova, R.Hasanov. – Toshkent: O‘qituvchi, 1996.
3. Xamsa. – Toshkent: Yangi asr avlodi, 2012.

---

44
e-mail: [e-mail]
Kichik tadqiqot
Iqbol Mirzo – o‘zbek adabiyoti, she’riyatini yangi 
obraz, yangi mazmun bilan boyitgan shoirlardan biri. 
Shoir lirik she’rlardan tashqari bag‘ishlov, marsiya, 
she’riy ertak, she’riy hikoya singari janrlarda ijod 
qilmoqda. Iqbol Mirzoning yorqin iste’dodi she’riy 
hikoyalarida ham yaqqol ko‘zga tashlanadi. “Rustam 
Sobit hikoyasi”, “Isitma haqida hikoya”, “Chiroyli qiz 
haqida hikoya”, “Pari haqida hikoya”, “Nigoh haqida 
hikoya”larini yaratar ekan, shoir ularga ham hikoya 
janri talabi, ham she’r talabi asosida yondashadi. 
Ularda sujetning asosiy unsurlari ham nazardan chetda 
qolmaydi. Shu tamoyil asosida shoir she’rlariga e’tibor 
qaratamiz:
O‘lan – mayin, o‘t – mayin,
Yo‘lingda yotib oldim.
Kapalak tutgandayin
Nigohing tutib oldim.
Duv qizardi yonog‘ing,
Shuv sirg‘ondi yuragim.
Qochdim, g‘olib bayrog‘i – 
Hilpiradi ko‘ylagim.
[3, 284]
Bizga ma’lumki, hikoya real voqealar asosida 
yoritiladi, ya’ni unda morfologik obrazlar juda kam 
yoki umuman uchramaydi, asosan, kishilar hayotida 
bo‘lgan bir epizod tasvirlanadi [2, 168]. Birgina voqeada 
sujetning unsurlari qay tartibda berilishi ijodkorning 
individual qarashlariga bog‘liq. 
Iqbol Mirzo she’riy yo‘nalishda hikoya yaratar ekan, 
asarni ekspozitsiyadan boshlaydi: “O‘lan – mayin, o‘t – 
mayin”. She’riy hikoyani o‘qir ekanmiz, lirik qahramon 
sho‘x-shodon yigit ekanligi ayonlashadi. Chunki u 
“Yo‘lingda yotib oldim, Kapalak tutgandayin nigohing 
tutib oldim”, – deya so‘zlaydi. Shoir she’riy hikoyani 
lirik qahramon tilidan bayon etadi va undagi ruhiy 
kechinmalar ham obrazga muvofiq ravishda ifodalanadi: 
“Duv qizardi yonog‘ing, Shuv sirg‘ondi yuragim”. Shoir 
mana shu ikki misraga juda katta ma’noni joylaydi. 
Chunonchi, qiz yonog‘ining qizarishi misrasida o‘zbek
mentalitetiga xos jihat – o‘zbek qizlarining uyatchanligi, 
ularning begonaga tik qaramasligi kabi axloqiy tarbiya 
unsurlarini ham ifoda etadi. Oshiq yuragining shuv 
sirg‘onishi esa ruhiy jarayonning bir ko‘rinishi bo‘lib, bu 
holatni ilk sevgiga yo‘yish mumkin.