‘£b e k is t 0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi kamilova firuza kuchkarovna kamilov zafarjon kamolovich xalqaro turizm bozori

Р ^ т е П .
V eh a 1
TUnZm Va SayohatninS mazmuni, mohiyati
Ч и у с Ь а п П ^ у и ^ ^ а п ^ у о Ь а Г qiluvchi W s h ^ d ^ b T ^ ’ 
° г Т
^
Ч И "
yurish uchun sayohat qiluvchi g ‘arovib 1 . y,.ncJ a,lk ° ‘zaro m aqtanib 
Sayohat va turizm - biznefning Ы> h* 
" . dega"
mavJu d - 
m u y i b o ‘lib, ular sayohatchilama n vnV к 1"'®3 aloqador sohalar m aj- 
lsh d a sayohatchilar agentligining mnh 
r* 
X1Zmat qi,adL Bu 
B evosita bu ishga a
v
^
^
t m
Z b
"
Л
^
аУ° П‘ 
m ash m a ijarasi, temiryoMlar аГ оЬ , к 
4 nadl‘ S huningd ek, 
m o ax o n a va restoranlar x S l t l a r f h l
h ° ^
igan y° ‘,lari’ m e h - 
ja m i turizm tuzilmasinini tashkil etndi mR 
m d lr (Ushbu gu ruhning 
k o ‘rsatish rivojini ta ’m inlaydigin mnV 
• Unga 
q o ‘shim cha,
xizm at 
kartochkasi bilan ta ’minlaydi T a’min ov 
7, 
П2' т1аГ tUristlarni Credit
ж
koVsatTdi^reWama^ h S ? u m I ^ K f ‘? m u
m^ akffaqiyati§a ^ s i r
T urizm tarixi f q . S y o , t e ^ o E
" 8
XaVftiZligi va »bro‘-e',ib ori
bog‘ liq. 
У Г> texnologiya va jam iyat tarixi bilan uzviy
- Г
8 t a ' № nv oji
(oylash u vin i a n i q l a ^ E r e ? ™ l g U a v ’ ya?hash JoyL'irininS s o n i va
AUamika okeani bilan birlashuvchi d a ^ T i
Р° П
shaharlarida yoki 
a r kemalarda sayohat qiluvchilaref 7 °
, J° ylashtirilgan b o ‘lib’ 
l i n i n g kirishi bilan

---

ladi. Tem iryo‘llarning paydo b o ‘lishi esa vokzal yaqinida otellarning 
paydo bo‘lishiga olib keldi. Avtomobil tizimi motellarni, havo sayoha- 
ti esa tayyoragoh va ular yaqinlarida yirik otel majmuyini yuzaga kel- 
tirdi.
Sayohat XX asrda avtomobil va reaktiv dvigatelli sam olyotlar hiso- 
biga zamonaviy tus oldi. Lekin qadim zamonlarda ham sayohat savdo- 
sotiq, jang-u jadal va diniy maqsadlarda uyushtirib tu rilgan.
Eram izdan aw algi 3000-yillardayoq qadimgi misrliklar N il daryosi 
orqali piram ida qurishda ishlatiladigan materiallarni tashib yurganlar. 
Finikiylar esa 0 ‘rta yer dengizi bo ‘ylab hozirgi Suriya va Livan 
q irg ‘o q la rig a o ‘z m u sta m la k a la rin i jo y la s h tirib , s a v d o -s o tiq n i 
rivojlantirganlar.
Rim Imperiyasi zamonidagi sayohatlar yanada qiziqarli. Eram izdan 
200 yil oldin rimliklar Italiyadan ancha uzoqda makon tutganlar. Keyingi 
500 yillikda ular ko‘plab yerlarni shular qatorida B ritaniyani ham 
o ‘zlashtira borganlar. Ular kemalar, ot aravalarda va piyoda sayohat 
qilganlar.
Intiluvchan rimliklarning oyog‘i cho‘milish va dengiz kurortlari 
makoni b o ‘lmish M isr va Gretsiyaga ham yetgan. U larning sayohat 
qilishga odatlanganliklariga lava va loy ostida qolib ketgan (Pompey) 
qazilm alar guvohlik beradi.
Rimlik turistlar tarix va din bilan qiziqqanlar, grek ibodatxonalariga, 
Buyuk Iskandar va Suqrot yashagan makonlarga tashrif buyurganlar. 
H atto M isr ehrom larini qurishga borganlar.
0 ‘rta asrlarda asosan, diniy sayohatlar uyushtirilgan. D iniy e’tiqodlar 
millionlab m usulm onlarni muqaddas Makkaga, xristianlam i Ierusalim 
va Rimga, boshqalarni o ‘zga sig‘inish joylariga yetaklagan. 0 ‘rta asr 
ibodatxonalari turli mamlakatlardagi yagona hokimiyat b o ‘lib may- 
donga chiqqan. U lar sayohatchilarni bajon-u dil qabul qilganlar.
Aytish m um kinki, cherkov birinchi mehm onxona tizim ini yuzaga 
keltirdi.
Salb yurishidan keyingi Uyg‘onish davri ta ’sirini b irin ch i bo‘l’^ 
shimoliy Italiya seza boshladi. Yevropa va sharq o ‘rtasidagi savdc. 
sotiqni nazorat qilayotgan Italiya shaharlari zo‘r berib gullagan. M eh­
m onxona tashkil qilish eng yaxshi biznes hisoblanib, sayohatchilar va 
o ‘zining m anfaatini ko‘zlaydigan “ mehm onxona egalari ittifoqi” ancha 
rivojiangan.
Uyg‘onish davrida yirik U niversitetlar yuzaga keldi va shunga mu-

---

vofiq, XVI asrda “sayohat ta ’lim uchun” shiori m ashhur bo ‘lib k e t­
gan. Endi odam lar o ‘z bilimlarini oshirish m aqsadida sayohatga chiqa 
boshlaganlar.
1539-yilda G enrix VIII m onastrlarni m an qilishga urinib, o ‘zi 
b ilm agan holda, m ehm onxona ishini ham to ‘xtatib q o ‘ydi. A xir 
m onastrlarda obidlar, ya’ni taqvodorlar sharoitiga qarab, joy va oziq- 
o v q a t bilan t a ’m in lan ar edi. C h erk o v y e rla ri berib yoki so tib
yuborilgandan keyin uning m ehm onxona sifatidagi roli ham o ‘z -o ‘zidan 
y o ‘qoldi.
M ehm onxona xizmatining rivojlanishiga hissa qo‘shgan om illardan 
yan a biri shuki, milliy pochta xizmatini tashkil etgunga qadar m e h ­
m onxona egalari podshoh pochtasining talablarini qondirish uchu n
otlarga qarab turishlari kerak b o ‘ladi. Angliya qonuni m ehm onxonani 
jam oat uyiga, uning xo‘jayinlarini esa sayohatchilarning sharoitiga javob- 
g a r kimsalarga aylantirdi.
Eski m ehmonxonalar kareta m ehm onxonalar kabi b o ‘lib, u XVIII
— XIX asrlarda gullab-yashnagan. Kareta asri Buyuk Britaniyada 1784- 
yilda Parlam ent hukum at pochtasini ekipajlarda yetkazib berish h a ­
qid a farmon berganidan so‘ng boshlangan.
Pochta ekipajlari ko‘pi bilan 7 yo‘lovchini olishi m um kin b o ‘lgan: 
4 ta ichkarida va 3 ta izvoshchining qarshisida. Ba’zan hatto qorovul 
h a m birga borgan. Sayohatchilar faytunlarda sayohatga chiqqanlar. 
Milliy pochta tizimi o ‘sha paytlardagidek ko‘plab m ehm onxonalar bilan 
jihozlangan.
Shahar m ehm onxonalarining asosiy tushum i ekipajlar u ch u n otlar 
q o ‘shilganda ortardi. Qolaversa, sayohat sekin davom etardi, m asalan, 
400 mil yo‘l bosish uchun 34 bekat va 42 soat vaqt sarflangan.
1838-yilda Angliya Parlam enti p o chtani tem iryo‘1 orqali yetka- 
zishga ruxsat beradi va kareta erasiga yakun yasaladi.
Shunga e ’tibom i qaratish kerakki, A m erikada yashash joyi sayo­
h atlar bilan cham barchas b og‘liqdir. 1820-yilning oxirlarida Pensil- 
vaniya shtatida 1200 km li kanal qazildi va uning qirg‘oqlarida tavernalar 
qurib bitkazildi. Nyu-Yorkda ham kanallar b o ‘ylab tavern va keyinchalik 
o tellar barpo etildi.
K o‘pgina yangi A merika qishloqlarida hozir ham eski zam o n d an
qolgan tavernalarni uchratish m um kin. U larning ko‘pchiligi taverna 
egalari, ularning oilasi va m ehm onlar uchun moslab qurilgan.
1829-yilda Bostonda “T rem ont — X aus” ochildi. Bu otel kabi ji-

---

hozlangan, m ehm onlarga m o‘ljallangan xonaning kaliti bor, h ar bir 
nomerda vanna va tualetdan iborat birinchi mehmonxona edi. Ko‘p 
yillar Amerika otellarida xuddi shunday andoza dizayndan foydalanil- 
di. Shahar otellari odatda, tem iryo‘l stansiyalari bekatida joylashgan.
XIX 
asr oxirlarida m ehm onxona tizim lari tashkil to p a bordi. 
Yevropada dabdabali otellarning paydo bo‘lishi Sezar Rits nom i bilan 
bog‘lanadi. 1870—1907-yillarda Rits otel tizimiga asos solgan va ular­
ning ko‘pi keyinchalik Rits nomi bilan faoliyat yuritgan.
Statler-otel Elvort Statleming birinchi amerika oteli bo‘ldi. “ Buffalo 
statler” mijozlarni 1,5 dollarga “xona va vanna” bilan ta ’m inlagan 
keyinchalik. Zam onaviy m ehm onxona tizimi dunyoga kelgan.
30-yillarda m ehm onxona ishida Konrad Xilton (Xilton Otel) va 
Ernest Enderson (Sheraton Otel) m uhim nom lar bo‘lib qoldi.