Stomatologik kasalliklar profilaktikasi

Sut tishlar kariesini davolash.
Dog‘li yoki yuza karieslarda tish emal qavatiga tig 
tekkizmasdan kasallik rivojlanishining oldini olish mumkin. Buning uchun kumushlash usuli 
ko‘llaniladi. Su usul, ayniqsa sut tishlarida hosil bo‘lgan dog‘ yoki yuza karies jaroxatlarini 
davolashda qulay hisoblanadi. Bunga emal va dentin qavatlarining bir qadar sust 
minerallashgayan, dentin kanalchalarining ko‘pligi, kengligi yaxshi sharoit tugdiradi. Emal 
yuzasiga yoki dentin kanalchalariga kumush tuzi (AgNO 3) yaxshi shimilib kirib, yupqa, lekin 
mustahkam parda hosil qiladi. Shuning bilan bir qatorda kumush to‘zi kuchli mikrob uldirish 
xususiyatiga ham egadir. Bu mikroblarning to‘qima ichkarisiga kirib borishini tuxtatadi. 
Kumushlash usulini amalga oshirish uchun 30% li kumush nitrat (AgNO 3) eritmasidan 
foydalanilady. Buning uchun tishning jaroxatlangan yuzasi karashlardan yaxshilab tozalanadi. 

---

181 
Ekskavator yordamida kuchirib dentin to‘qimasi ochilganda bu yuza qattiq holatda bo‘lsa, karies 
jarayonini tuxtatish uchun 15-20% li kumush nitrat eritmasini ishlatish kifoya qiladi. Ochilgan 
dentin qavati yumshagan bo‘lsa, kumushlash usuli yaxshi natija bePMAydi. Odatda kumushlash 
tadbiri uch marta takrorlanadi, natijada kumush to‘zi singdirilgan tish yuzasi koramtir rangga 
buyaladi. Bu holat estetik noqulaylik tug‘dirganligi uchun kumushlash usuli doimiy tishlarda 
qo‘llanilmaydi.
Karies jarayonining davolash tadbirini Blek tasnifi (klassifikastiyasi) nuqtai nazaridan 
tushuntirish maqsadga muvofiqdir. 
I sinf kariesni davolash.
Kariesga moyil bolalarda oziq tishlar chaynov yuzasidagi 
tirqishlar (fissura) sohasida jaroxat sut va doimiy tishlar chiqishi bilanok yuzaga kelishi 
mumakin. Birok, karies boshlanish davrini minerallashishga xali ulguPMAgan chaynov yuzasi 
emalining fissurasidan ajratish ancha qiyin bo‘ladi. Shuni hisobga olib, tish yuzasiga 
boPMAshinasini tekkizishga shoshilmaslik kerak va bu holatda profilaktika tadbirini qo‘llash 
(tirqishni tozalab, yuvib, kuritgan holda 5% li ftorid natriyli sement bilan plombalash) maqsadga 
muvofiqdir. 
Ko‘pchilik bolalarda 6-10 oy mobaynida sement tushib ketib, emal to‘qimasi 
mustahkamlanganini ko‘rish mumkin (bunda karies jarayoni rivojlanmaydi). Bordiyu, emal, 
dentin qavatlarida karies rivojlanishi natijasida jaroxat aniqlansa, bu holda kovak xuddi doimiy 
tishlarni davolagandek hamma qoidalarga amal qilgan holda ehtiyotkorlik bilan (teskari 
konussimon bor bilan) charxlanadi (3-rasm, v). 
Karies yassilanib kechganda tish chaynov yuzasining kattagina qismi shikastlanib emiriladi. 
Ba‘zan bu yemirilish juda yuza bo‘lishi mumkin. Bunday hollarda teskari konussimon bor 
mashina yordamida jaroxat chetlarida tayanch nuqtalarini hosil qilish zarur- Charxlash 
mobaynida, albatta tish pulpasining qo‘qqisdan ochilib ketishidan ehtiyot bo‘lish kerak. 
I sinf karies kovagini plombalashda eng yaxshi to‘ldirgich bo‘lib amalgama (tarkibiga metall 
qo‘shilgan) hisoblanadi. Bunda karies kovagining tubiga prokladka (tish to‘qimasini 
amalgamning noxush asoratlaridan saqlovchi yupqa sement qavat) qo‘yish shart. Shu sinfga 
mansub karies kovaklarini ajratuvchi prokladka (taglik) kuyib, galodent yoki silidont sementidan 
gayyorlangan plomba bilan plombalash ham maqsadga muvofiqdir.