План – конспект занятия по ознакомлению с окружающим

ISSUE 9. SENTABR 
алоқадорлиги белгиланади. Шу нуқтаи 
назарда жамият талабларига оила 
ҳаѐтининг, қадриятларининг, 
муносабатлар маданиятининг мос 
тушишини инобатга олсак. Бунда: 
оилавий хулқ-атвор меъѐрларининг 
намуналари; 
оилада ижтимоий ролларнинг 
бажарилиши; 
оилада меъѐрларнинг жорий этилганлиги 
ва уларга амал қилиниши; 
оила аъзоларининг ҳақ-ҳуқуқлари 
таъминланганлиги, мажбуриятининг 
бажарилиши; 
ноформал меъѐрларнинг анъаналар, 
одатлар ва ахлоқ талаблари билан 
тартибга солиниши; 
оилада муносабатлар иерархиясида қабул 
қилинган таъқиқ ва ижтимоий чекловлар; 
оилани жамиятнинг бошқа институтлари 
билан ижтимоий алоқаларини йўлга 
қўйилиши ижтимоий субъектлар билан 
боғлиқ. Айнан улар инновацион ва 
ижодий фаолиятлар намунасида 
трансформацион жараѐнларнинг 
таъминловчиси ҳисобланади. Унга хос 
бўлган эркинлик, яратувчанлик 
ижтимоий-маданий ўзгаришларнинг 
бошланғич нуқтаси сифатида 
гавдаланади. Бу ўз навбатида, оилани 
ижтимоий институт сифатида таҳлил 
қилишда қуйидагиларни инобатга 
олишни тақозо этади: 
оиланинг ижтимоий-маданий таркиби, 
гуруҳий жипслиги, фаолияти, мулоқот 
маданияти ва б.; 
оила жамиятнинг бошқа институтлари 
билан алоқаси ҳамда улар билан 
муносабатларга нисбатан ўз 
функциясини бажариши ва б.; 
оила аъзоларининг хулқ-атворини 
тартибга солиш механизми, ижтимоий 
муносабатлар тизимида оила 
аъзоларининг мавқеи ва б.; 
миллий маданиятларни асраши, 
жамиятда миллий қадриятлар ва 
меъѐрларни сақлаш ҳамда 
оммалашишидаги иштироки, уларнинг 
мавжудлиги ва б. 
Ижтимоий-маданий жараѐнларнинг 
динамик модели деганда, ўзбек 
оилаларда трансформациялашув 
жараѐнида эр ва хотин ўртасидаги 
мулоқот маданиятининг формаси, ота-
оналарнинг фарзандлар(ўғил-қизлар)га 
бўлган меҳр ва ғамхурлик кўрсатиш 
тарзи, оиладаги фарзандларнинг (ўғил ва 
қизларнинг) ота ва онага бўлган 
муносабат шакли (ҳурмат ва эҳтиром 
кўрсатиш ва б.), оиладаги 
фарзандларнинг оилавий қадриятларга 
бўлган муносабати, келин-куѐвларнинг 
қайнота ва қайнонага бўлган муносабати, 
оила аъзоларининг яқин қариндошлар, 
қўни-қўшни ва маҳалла аъзолари билан 
муносабат формаси, миллий ва диний 
анъаналарга амал қилиниш тартибининг 
―Инсон – Инсон‖, ―Инсон – Маданий 
муҳит‖, ―Инсон – Ижтимоий гуруҳ‖ каби 
ижтимоий алоқаларда намоѐн бўлиши 
назарда тутилади. Юқоридаги 
муаллифлик муносабати тадқиқотнинг 

---

- 20 - 
Volume 1 Issue 05, May 2021
ISSN 218