Самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти

 
 
 
 
 
III – Боб. Экологик туризм маршрутларини
ишлаб чиқиш 

---

30 
«Марш» сўзи рус тилида йўл маъносини англатади. Шу билан 
бирга «марш» сўзи – «юр» деган, «ҳаракатни бошла» - деган ҳам 
сўздир. Аниқроғи «Машрут» сўзи эса аниқланган маконга 
ҳаракатланиш, йўлга тушиш маъносини беради. 
Маршрут сўзи фақатгина туризм соҳасида ишлатилибгина 
қолмасдан балки инсоннинг мунтазам равишда маълум томонга, 
аниқроғи маълум географик томонга ҳаракатланишини ҳам 
билдиради. 
Маршрутларнинг узоқ-яқинлигига қараб инсон ҳаракат 
воситасини танлайди. Масалан: Самарқанддан Жиззахга борувчи 
киши автомобил, автобус ѐки поезд транспорти турларидан бирини 
танлайди. У Самарқанддан Жиззахга самаолѐтда бориш учун 
ҳаракат ҳам қилмайди. Чунки Жиззахга самолѐтда бориш 
маршрутининг йўқлигини яхши билади. Лекин, Жиззахга 
Самарқанддан велосипед, матоцикл, арава, от, эшак ѐки туя билан 
ҳам бориш мумкин. Бу инсоннинг илмий-техника тараққиѐти 
давригача бўлган ҳаракатланишда фойдаланилган транспорт 
турларидир. 
Инсон ҳозирда Самарқанддан Жиззахга бориш учун 
ҳаракатланиш воситаларининг энг тезкоридан фойдаланади. 
Вақтдан фойдаланиш нуқтаи-назаридан ўтмишдаги асосий 
транспорт воситаларидан умуман фойдаланмайди. 
Шунингдек, Жиззахга замонавий транспорт воситалари билан 
қисқа муддатларда етиб борган инсон шаҳар атрофларидаги 
тоғларга чиқмоқчи бўлса, ўз ўтмишидаги асосий транспорт 
воситалари (от, эшак, арава, туя)дан фойдаланишга мажбур. Бу 
маҳаллий транспорт воситаларининг эса ўз йўли – маршрутлари 
бор. Демак, инсоннинг ҳаракатланиши – вақт давомида тезлашиб 
бориб, шароит бўйича секинлашади, маршрутлар эса деятрли 
ўзгармасдан ѐки техник, қулайлик жиҳатдан ўзгариши мумкин 
экан. Аниқроғи, маршрутлар (йўллар) инсоннинг техника ѐрдамида 
ѐки пиѐда, ѐки ҳайвонлар ѐрдамида юрадиган, ҳаракатланадиган 
йўлидир. 
Туристик маршрут дейилганда бу йўлдан турист мақомини 
олган якка инсон ѐки инсонлар гуруҳи юрадиган, ҳаракатланадиган, 
маълум бир маконга борадиган ва қайтадиган йўл тушунилади. 
Туристик маршрутларнинг номланиши туризм турларининг 
аталиши, номлари билан боғлиқ бўлади. Масалан: экотуризм 

---

31 
маршрутлари, овчиликни туризми маршрутлари, тарихий обидалар 
маршрутлари, миллий этнографик маршрутлар ва ҳакозо… 
3.1.