Psixologiy asi

beravergan va kulavergan. Ishini bitirib, uyiga qaytgach, yotib qattiq
uxlab qolgan.
Tez orada qamalgan. Qotillik qilganini rad etm agan, lekin nimalar
qilganini unutib yuborganini qayta-qayta gapiravergan. Sud-psixiatriya
ekspertizasi N . voqea ro'y bergan paytda kuchli patologik affekt holatida
116

---

bo'lgani va buning oqibatida o'zini boshqara olmay qolganini e ’tiborga
olib, xulosa chiqargan.
His-tuyg‘ular hayvonlarda ham bo'ladi, lekin yuqori darajadagisi faqat
insonlar uchun xosdir. Odamzod his-tuyg‘ulari turli-tuman bo'lib, ularga
quyidagilar kiradi: quvonch, g ‘azab, g ‘am-g‘ussa, vahima va shuningdek,
organizm da kuchli vegetativ o'zgarishlar bilan kechadigan - ochlik,
chanqash, og‘riq va jinsiy his-tuyg‘ular. Ular ayni paytda organizmdagi
biologik jarayonlar bilan chambarchas bogMangan bo'ladi.
Har bir jam iyatning ham o'ziga xos his-tuyg'ulari bo'ladi. M uayyan
jamiyatda va m uayyan davrda go'zal deb hisoblangan his-tuyg‘u boshqa
bir jamiyat va boshqa zamonda xunuk deb qabul qilinishi mumkin. Lekin,
go'zallikning qandaydir doimiy mezonlari ham mavjud bo'ladi. Masalan,
quyosh (oftob) ning chiqishi yoki tog'dagi qishki tabiat manzarasi yoshi,
jin si, m illa tig a q a ra m a y , b arch aga b a ro b a r e ste tik z a v q -sh a v q
bag'ishlayveradi.
His-tuyg'ular orasida ham katta tafovutlar mavjud. Odamlarda hissiy
qo'zg'aluvchanlik darajasi va ularning chuqurligi, jadalligi har xil bo'ladi.
Ba’zilarning yurish-turishida his-tuyg'ular ustun kelsa, boshqalarnikida
esa aq l-idrok k o 'p ro q n am oyon b o 'la d i. G oh id a esa ular barobar
ifodalanadi.
His-tuyg'ular ichida kayfiyat deb ataluvchi umumiy his-tuyg'u ham