O’quv darslik

Rp.: Pulveris Liquiritiae compositi 100,0 
 
D.S. 1 choy qoshiqdan kuniga 3 mahal ichilsin 
Kapsula
– Capsula – dozalangan sochmasimon, pasta hosil qiluvchi, 
granulalangan va suyuq dorilarning mahsus qobiq bilan o‘ralgan shaklidir. 
Ta’mi, hidi yoqimsiz yoki ta’sirlantiruvchi xossaga ega bo‘lgan dori preparatlari 

---

- 166 -
kapsulalarda beriladi. Kapsulalar kraxmalli (
amylaceis
) va jelatinli (
gelatinosis
) 
bo‘ladi. Retseptda kapsulaning turini ko‘rsatish lozim. 
Misollar: 
1. td=0,3 g bo‘lgan xinidin sulfatning jelatinli kapsuladagi 10 ta 
sochmasiga retsept yozilsin va 1 ta kapsuladan kuniga 3 mahal ichish uchun 
tavsiya qilinsin. 
Rp.: Chinidini sulfatis 0,3 
D.t.d.N. 10 in capsulis gelatinosis 
S. 1 ta kapsuladan kuniga 3 mahal ichish uchun 
2. td=0,0005 g bo‘lgan nitroglitserinning 1 % li moyli eritmasidan 
kraxmalli kapsulalarda 10 tasiga retsept yozib berilsin. 1 ta kapsuladan bevosita 
ishlatishdan oldin tish bilan ezib, til ostiga qo‘yish uchun tavsiya qilinsin. 
Rp.: Sol. Nitroglycerini oleosae 1% – 0,0005 
D.t.d.N. 10 in capsulis amylaceis 
S. 1 ta kapsuladan bevosita ishlatishdan oldin tish bilan ezib, til 
ostiga qo‘yish uchun 
Zamonaviy farmatsevtik sanoatda qator dori moddalar mikrokapsulalar 
shaklida chiqariladi. Mikrokapsulalar qattiq, suyuq yoki gazsimon dori moddalar 
mikroqismchalarining qobiq hosil qiluvchi materiallardan (jelatin, moyli 
moddalar, polimerlar) yupqa qobiq bilan o‘ralishidan hosil qili- nadi. 
Preparatlarning mikrokapsulalar shaklida ishlab chiqarishdan bir qancha 
maqsadlar ko‘zda tutiladi: turg‘unligi kam bo‘lgan dori moddalarni tashqi muhit 
omillari ta’siridan himoya qilish, moddalarning yoqimsiz hidini yoki ta’mini 
berkitish, mahalliy ta’sirlantiruvchi xususiyatini bartaraf qilish, dorining ta’sirini 
uzaytirish va b. 
Tabletka
– Tabuletta (qaratqich kelishik birlik sonda – tabulettae, 
qisqartirilgani – tab.) – dozalarga bo‘lingan qattiq dori shakli bo‘lib, fabrika-
zavodlarda tayyorlanadi va ichish uchun buyuriladi. Ularni maxsus avtomatlarda 

---

- 167 -
presslash yo‘li bilan tayyorlanadi. Tabletkalar asosan ichish uchun tavsiya 
qilinadi. Ayrim tabletkalar sirtga qo‘llash uchun ishlatiladi (bunda ular bevosita 
ishlatishdan oldin eritiladi). Ular ishlatish uchun juda ham qulaydir: uzoq 
muddat davomida saqlanadi, preparatlarning yoqimsiz ta’mi yo‘qotiladi, istalgan 
joyda olib yurish mumkin. Tabletkalar tarkibiga dori vositasidan tashqari 
yordamchi moddalar – shakar,kraxmal,choy sodasi, natriy xlorid, talk, kakao, 
jelatin eritmasi, suv, spirt va boshqalar kiradi. Tabletkalarning dozasi qanday 
bo‘lishidan qat’iy nazar, ularning tarkibiga kiruvchi konstituenslar to‘g‘risida 
retseptda ko‘rsatilmaydi.