O’quv darslik



Download 12,93 Mb.
Pdf ko'rish
bet5/482
Sana27.03.2022
Hajmi12,93 Mb.
#513455
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   482
Bog'liq
Xarkeevich o\'zbekcha

Farmakologiyaning tarixi 
– sanalarda: 
Sana 
Kashfiyot 
Mualliflar 
Eramizdan 
oldingi 
XVI 
asr 
Ma’lum bo‘lgan eng dastlabki Misrda 
dori 
vositalarini 
tayyorlash 
to‘g‘risidagi ma’lumotlar keltirilgan 
(opiy, 
giossilamus, 
kanakunjut 
moyidan 
surgi 
vosita, 
yalpiz, 
balzamlar, jigar va b.) 
Ebers 
Papirusi 
(muallifi noma’lum) 
Eramizdan 
oldingi IV-III 
asrlar 
Qadimgi davrda dori vositalarini 
qo‘llashga 
ko‘rsatmalarni 
tizimlashtirgan 
Bukrot (Gippokrat) 
Eramizning 

asri 
900 dan ortiq dorivor vositalarni 
yozib qoldirgan (qo‘llaniladigan) 
Dioskorid 
Eramizning II 
asri 
Dori vositalarini kasallikning oldini 
olish va davolash uchun tavsiya 
qilish tamoyillarni ishlab chiqish. 
Dori vositalarini ballast (keraksiz) 
moddalardan tozalashning dastlabki 
Jolinus 
(Klavdiy 
Galen) 


12 
qadamlari 
IX asr 
“Kitob al-akrabadin ul kabir” (“Katta 
farmakopeya”) nomi bilan butun 
dunyoga 
mashhur 
eng 
birinchi 
farmakopeya yaratilgan 
Shopur Ibn Saxl 
967-976 yy. 
“Kitob al-abyina an-haqayiq al-
adviya” 
(“Dorilarning 
haqiqiy 
xossalari asosi to‘g‘risida kitob”) 
nomli 
nisbatan 
mukammallashtirilgan, 
zamonaviy 
farmakopeyalar uchun asos bo‘lgan 
farmakopeya bo‘lib, tibbiyotda u 
“Abu Mansur Farmakopeyasi” nomi 
bilan mashhurdir 
Abu Mansur Muvaffaq 
binni Ali al-Xiraviy 
X-XI asrlar 
“As-saydana fit tib” asarida IX-asrda 
ma’lum bo‘lgan dori moddalari, to‘rt 
yarim mingdan ortiq o‘simliklar, 
hayvonlar, ma’danlar va ulardan 
olinadigan ozuqalarning nomlari va 
izohlari keltirilishi 
Abu Rayhon Beruniy 
X-XI asrlar 
Dori 
vositalarini 
va 
ularga 
ko‘rsatmalarni tizimlashtirish 
Abu-Ali 
Ibn 
Sino 
(Avitsenna) 
XV-XVI asrlar 
Tibbiyot amaliyotiga og‘ir metall 
tuzlarini kiritish (zahmni davolashda 
– simobni) 
Filippus 
Teofrastus 
Bombastus 
fon 
Gogenxeym 
(Paratsels) 
1785 y. 
Tibbiyotga 
angishvonagul 
preparatlarini kiritish 
Uitering 
1805 y. 
Opiy 
(qoradori)dan 
morfin 
alkaloidining ajratib olinishi 
Sertyurner 
1809 y. 
Farmakologiyaga 
hayvonlarda 
tajribalar o‘tkazishni kiritish. Strixnin 
ta’sirining tahlili 
Majandi 
1820 y. 
Xinn daraxti po‘stlog‘idan xinin 
alkaloidining ajratib olinishi 
Pellete, Kaventu 
1831 y. 
Atropin alkaloidining ajratib olinishi 
Mayn 


13 
1844 y. 
Xirurgik narkoz uchun azot I 
oksidining qo‘llanilishi 
Uells 
1846 y. 
Efirning narkotik ta’sirining dastlabki 
namoyish etilishi 
Morton 
1847 y. 
Xloroformning 
xirurgik 
narkoz 
uchun qo‘llanilishi 
Simpson 
1848 y. 
Opiy 
(qoradori) 
dan 
papaverin 
alkoloidining ajratib olish 
Merk 
1856 y. 
Kurare 
ta’sir 
mexanizmining 
aniqlanishi 
Klod Bernar 
1860 y 
Fenoldan 
salitsilat 
kislotasining 
sintezlanishi 
Kolbe va Lautemann 
1869 y. 
Xloralgidratning uyqu chaqiruvchi 
vosita sifatida amaliyotga kiritilishi 
Librix 
1879 y. 
Nitroglitserinning “ko‘krak qisishi”ni 
davolash uchun qo‘llanilishi 
Merril 
1879 y. 
Kokainning 
anesteziyalovchi 
samarasining kashf etilishi 
Anrep 
1899 y. 
Salitsilat kislotasidan atsetilsalitsilat 
kislotasi (aspirin) ning sintezilanishi 
Genrix Drezer 
1904 y. 
Sintetik 
anestetik 
novokainning 
ajratib olinishi 
Eynxorn 
XIX 
asrningboshlari 
Ximioterapiyaning 
umumiy 
tamoyillarining 
ishlab 
chiqilishi. 
Zahmga 
qarshi 
salvarsan 
preparatining olinishi va amaliyotda 
qo‘llanilishi 
Erlix 
1911 y. 
Dastlabki vitaminnig ajratib olinishi 
(B
1

Funk 
1916-1917 yy. 
Geparinning ajratib olinishi 
Mak-Len, Xauel 
1921-1922 yy. 
Insulinning ajratib olinishi 
Benting, Best 
1929 y. 
Penitsillinning tasodifiy ochilishi 
Fleming 
1935 y. 
Prontozilning 
(qizil 
streptotsid) Domagk 


14 
antibakterial xossasining ochilishi 
1937 y. 
Gistaminga 
qarshi 
vositalarning 
ochilishi 
Bovet, Staub 
1940 yilda 
Penitsillinning toza holda ajratib 
olinishi 
va 
bemorlarga 
qo‘llab 
boshlanishi 
X.V.FlorivaE.B.Cheyn 
1942 yilda 
Sobiq Sovet Ittifoqida ilk marotaba 
penitsillinning ajratib olinishi va 
bemorlarda qo‘llab boshlanishi 
Z.V.Ermoleva 
1943-1949 yy. 
Kortizonning ajratib olinishi va 
amaliy tibbiyotda qo‘llanilishi 
Kendal, Rayxshteysh, 
Xench 
1944 y. 
Silga qarshi antibakterial vosita 
bo‘lgan streptomitsinning ajratib 
olinishi 
Vaksman 
1950-1952 yy. 
Dastlabki neyroleptik – aminazinning 
ajratib olinishi va amaliy tibbiyotda 
qo‘llanilishi 
Sharpante, Kurvuaze, 
Laborn. 
1951 y. 
Silga qarshi sintetik vosita bo‘lgan 
izoniazidning ajratib olirnishi 
Foks 
1954 y. 
Ichilganda 
samarador 
bo‘lgan, 
sulfonil 
mochevina 
unumi 
hisoblanuvchi qandli diabetga qarshi 
birinchi 
vositaning 
amaliyotga 
kiritilishi 
Franke, Fuks 
1958 y. 
Simpatolitik 
bo‘lgan 
guanetidin 
(oktadin) ning olinishi 
Mell, Maksvell 
1958 y. 
α-adrenoretseptorlarning 
birinchi 
blokatorining ajratib olinishi 
Pauell, Sleter 
1966 y. 
Silga qarshi 1-qator antibakterial 
vosita hisoblanuvchi rifampitsinning 
ajratib olinishi 
Maggi 
1966 y. 
Insulinning sintezlanishi 
Katsoyanis 
1972 y. 
H
2
-gistamino 
retseptorlar 
blokatorlarining olinishi 
Yulek 


15 
1975-1976 yy. 
Endogen og‘riq qoldiruvchi peptidlar 
–enkefalinlar 
va 
endorfinlarning 
ochilishi 
Xyuz, 
Kosterlits, 
Erenius, Li 
1980 y. 
Yallig‘lanishga 
qarshi 
nosteroid 
vositalarning siklooksigenazali ta’sir 
mexanizmining ochilishi 
DjonVeyn 

Download 12,93 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   482




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish