O’quv darslik

NOGLIKOZID STRUKTURALI KARDIOTONIK MODDALAR 
Adrenomimeiklar, 
dofamin, 
metilksantinlar, 
glyukagon 
ham 
yurakni 
stimullovchi xususuyatga ega. Lekin ularning yurak-qon tomir sistemasiga
ko’pgina nojo’ya effektlari bor (taxikardiya, aritmiya) bu esa kardiotonik 
sifatidagi ta’sirini kamaytiradi. Boshqacha mexanizmda ta’sir qiladigan 
moddalar ham kashf qilindi (masalan, kardiomiostitlarning Ca ga 
sezuvchanligini stimulliydigan). Noglikozid moddalar kardiomiotsitlarga ta’sir 
qilish mexanizmi bo’yicha quyidagicha. Moddalar kardiomiostitlardagi stAMF 
va Ca ionlarini oshiradi. 
1.V
1
adrenoresteptorlarni stimullaydiganmoddalar - Dofamin va Dobutamin
2. Fosfodiesterazani ingibitorlari – Amrinon, Milrinon 
Dofamin 
va 
Dobutamin 
kardiotonik 
ta’siri 
ular 
yurakdagi 
adrenoresteptorlarga ta’siri bilan bog‘liq. Bunda adenilatsiklaza aktivlanadi, 
bu esa kardiomiostitlardagi stAMFni oshishiga va Ca ionlari
konsentratsiyasining oshishiga olib keladi. Oxir oqibatda yurakning 
qisqarish kuchi oshib boradi. 
Dofamin(dopmin) dofaminoretseptorlarga ta’sir qiladi, hamda 
a
va 
v 
- 
resteptorlarni ketma-ket stimullaydi, noradrenalinni oldingi maxsuloti 
hisoblanadi. O’rtacha terapevtik dozada dofamin ijobiy inotrop ta’sir 
ko’rsatadi(yurakdagi 
V
1
resteptorlarni qo’eg‘atadi), buyrak va mezenterial qon 
tomirlarni kengaytiradi(silliq mushaklarga ta’sir qiladi). Dofamin kardiogen 
shokda qo’llaniladi.Bu preparat taxikardiya, aritmiya periferik qon tomirlarni 
qarshiligini va yurak ishini oshirishi mumkin. 
Dofamin, Dobutamin -
V
1 
adrenomimetik hisoblanadi ko’proq tanlab ta’sir 
ko’rsatadi.U kardiotonik ta’siri bilan ajralib turadi. Dobutamin yurakning 
dekompensastiya holatida qisqa muddat stimullovchi ta’sir ko’rsatadi. 

---

- 381 -
Dobutamin taxikardiya, aritmiya, gipertenziya va boshqa nojo’ya ta’sirlarni 
keltirib chiqaradi. 
Dofamin va Dobutamin vena ichiga yuboriladi. 
Oxirgi yillarda taxikardiya,aritmiya chaqirmaydigan, arterial bosimni 
o’zgartirmaydigan sintetik kardiotonik moddalar bo’yicha chuqur izlanishlar 
olib borilmoqda.Moddalarning inontrop ta’siri va toj arteriyalarida qonning 
aylanishini yaxshilashi, yurakni kislorodga bo’lganextiyojini oshishi bilan
mos ravishda kashf qilinmoda. Shu talablarni qoniqtirgan holda Amrinon va 
Milrinon kashf ilindi.
Shu talablarni qoniqtirgan holda Amrinon va Milrinon kashf ilindi. Moddalar 
fosfodiesteraza IIIni ingibirlash xisobiga stAMF ni oshiradi, stAMF 
inaktivatsiya prostessini bloklaydi. stAMF ni yig‘ilishi Ca ionlarini 
konsentrastiyasini oshishiga olib keladi, bu esa ijobiy inontrop ta’sirga sabab 
bo’ladi. Shunday qilib bu moddalar mexanizmi bo’yicha yurak glikozidlari 
va katexolaminlardan ajralib turadi. 
Amrinon- (bispiperidin unumi) miokardni qisqarish aktivligini oshiradi va 
vazodilatatsiya chaqiradi. Hozirgi kunda bu moddani qisqa muddatli ta’sirda 
(vena ichiga) yurakning o’tkir etishmovchiligida qo’llaniladi. 
Strukturasi va ta’siri bo’yicha analogi milrinon hisoblanadi. 
Noglikozid kardiotonik prepatlar, shu bilan birga miofibrillalarni Ca ionlariga 
sezuvchanligini oshirish xususiyatiga ega. 
Bu guruxning birinchi nomzodi va sintetik birikmasi bo’lib 
Levosimendan
(simdaks-piridazinondinitrilning unumi) kiradi. Mexanizmi bo’yicha bu 
modda 
yurak 
miofibrillalarining 
Ca 
ionlariga 
sensibilizatsiyasini 
yakunlaydi,shartli ravishda bu modda troponin C ni bog‘laydi. Bu esa 
miokardni kislorodga extiyojini oshirmagan holda, yurakni qisqarish kuchini 
oshirishiga olib keladi. Bundan tashqari, 
levosimendan 
toj tomirlarni va 
boshqa qon tomirlarini kengaytiradi. Bu qon tomirlar silliq muskullida K
ATF

---

- 382 -
-ionlarini 
aktivlaydi. 
Bu 
preparat 
endotelin-1 
ni 
ajralishiga 
ko’maklashishihaqida ma’lumotlar xam bor.Yuqori konstentrastiyada u 
fosfodiesteraza 
III 
ni 
ingibirlaydi. 
Levosimendan
ning 
tomirlarni 
kengaytiruvchi ta’siri yurakning nagruzkadan oldingi va keyingiholatida toj 
tomirlarida qon aylanishini yaxshilanishiga, umumiy periferik qon tomirlarni 
qarshiligini kamayishiga, yirik tomirlardagi va o’pka arteriyalaridagi bosimni 
pasayishiga, olib keladi. Bularning hammasi yurak etishmovchiligida uning 
ish faoliyatini yaxshilanishiga sabab bo’ladi. 
Terapevtik dozada qo’llanilganda odatda aritmik xususiyati sezilmadi. 
Organizmda
levosimendan
to’liq metobolizmga uchraydi.Moddaning 5% ga 
yaqini aktiv metobolitga aylanadi. 97-98% iqondagi plazma oqsillari bilan 
bog‘lanadi. Bir soat ichida tezda eliminastiya bo’ladi.