O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti “moliya” kafedrasi

Mustaqil ta’limni tashkil etishning shakllari bo’lib, quyidagilar 
hisoblanadi:
ilmiy loyiha, taqdimot, test yoki krassvord, glossariy yoki 
tarqatma materiallar tayyorlash.
Talabalarning iqtisodiy fanlardan mustaqil ta’limni muhim tarkibiy qismi 
sifatida “Ilmiy loyiha” yozish borgan sari keng tadbiq etilmoqda. Ilmiy loyihani 
talabalarning ilmiy ish yozishi, tadqiqot o’tkazishini dastlabki shakli sifatida 
ko’rish mumkin. 
Ilmiy loyiha biror ilmiy asar, o’qilgan kitob, maqola kabilar mazmunining 
qisqacha yozma yoki og’zaki bayoni, o’rganilgan ilmiy masalaning natijasi 
haqidagi axborot, tegishli adabiyot va boshqa manbalar obzorini o’z ichiga olgan 
ma’lum mavzudagi doklad. 
Ilmiy loyiha odatda, ilmiy axborot vazifasini o’taydi. Unda muayyan mavzu 
bilan birgalikda, tegishli ilmiy nazariyalar, xulosalar yoritilishi va tanqid qilinishi 
mumkin. Ilmiy tadqiqot muassasalari, oliy o’quv yurtlarida ilmiy dokladlar 
sifatidagi “Ilmiy loyiha”lar keng tarqalgan.
Ilmiy loyiha yozish bilan talaba ilmiy adabiyotlar bilan ishlashni, statistik 
ma’lumotlar va boshqa materiallarni to’plash, ularni qayta ishlash, ya’ni hisob 
kitob qilish, tahlil qilish, o’rganilayotgan hodisalarga tanqidiy ko’z bilan qarashni, 
baholashni, nazariyani amaliyot bilan bog’lashni o’rganadi. 

---

604 
Ilmiy loyiha mustaqil yozilib, uni yozish qoidalariga amal qilinsa, darslik 
bo’yicha savolga tayyorlanib kelib, seminar darslarda so’zga chiqishga qaraganda 
katta foyda beradi. Talaba «Ilmiy loyiha»da bildirgan o’z fikrlarini himoya qila 
olishi kerak. 
Amaliyotda keng qo‘llaniladigan mustaqil ta’limning yana bir shakli 
taqdimot
dir. Talabalar taqdimotni mustaqil ta’lim shakli sifatida seminar darslariga 
tayyorlab kelishlari mumkin. Taqdimotni adabiyotlarni o‘rganib, tanlangan mavzuga 
chuqur yondashib, o‘z kuzatishlarini ham ishlata bilgan holda tayyorlashlari kerak. 
Taqdimot tayyorlash jarayonida talaba adabiyotlar bilan ishlash, turli 
manbalardan olgan materiallarini umumlashtirish va xulosa qilishga o‘rganadi. 
Taqdimot tayyorlash uchun talaba, avvalo, fanni nazariy jihatdan puxta 
o‘zlashtirishi kerak.
Mustaqil ta’limnining yana bir shakli sifatida talabalarga mavzu doirasida test 
tayyorlash hisoblanadi. Nazariy va amaliy jihatdan to‘g‘ri bo‘lgan test tizimining 
ishlab chiqilishi talabalarning mavzu (faoliyat mazmuni) yuzasidan ma’lum 
tushunchalarni o‘zlashtirish, shuningdek, amaliy ko‘nikma va malakalarni 
shakllantira olganlik darajalarini aniq va xolis aniqlay olish imkonini beradi. Test 
tizimini ishlab chiqishda testlarning izchil, uzviy hamda bir- birlari bilan uyg‘un 
bo‘lishlariga ahamiyat berish zarurdir. 
Mavzuga oid testlarni ishlab chiqishda zamonaviy talablardan kelib chiqib, uch 
darajali testlardan foydalanish maqsadga muvofiqdir (1-jadval).