“Ilm-zakovatimiz – senga, ona-Vatan!” mavzusidagi Respublika onlayn ilmiy-amaliy anjumani materillari

 
 
 
 

---

“Ilm-zakovatimiz – senga, ona-Vatan!” mavzusidagi Respublika onlayn
ilmiy-amaliy anjumani materillari 
10 
 
 
М.Д. Абдурахимов - Иқтисодий тараққиёт ва камбағалликни 
қисқартириш вазирлиги бош мутахассиси, иқтисодиёт фанлари бўйича 
фалсафа (PhD) доктори 
[e-mail] 
 
ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИДА МИНИМАЛ ИСТЕЪМОЛ 
ХАРАЖАТЛАРИ ҚИЙМАТИНИНГ АМАЛИЁТГА ЖОРИЙ ЭТИЛИШИ 
 
Маълумотларга кўра, 1980 йилларнинг бошида дунё аҳолисининг камбағаллик 
даражаси ўртача 47 фоизни ташкил этган бўлса, 2020 йилга келиб мазкур кўрсаткич 
8 фоиздан камроқни, шунингдек, 2030 йилда 6 фоизгача тушириш Барқарор 
ривожланиш 
мақсадлари 
сифатида 
белгиланган
23
. 
Бунга 
давлатларнинг 
камбағалликни қисқартириш борасида олиб борган самарали сиёсатларининг 
натижаси деб ҳисоблаш мумкин. Дунё мамлакатлари томонидан ижтимоий ҳимоя 
сиёсати самарадорлигини ошириш мақсадида аҳолининг камбағаллик чегараси 
қиймати аниқланади. Камбағаллик мураккаб ижтимоий-иқтисодий жараён 
бўлганлиги сабабли умумқабул қилинган камбағаллик чегарасини аниқлашнинг 
ягона усулубиёти мавжуд эмас. Ҳар бир мамлакат ижтимоий сиёсатининг 
устуворлиги, иқтисодий ривожланганлик даражаси ҳамда ички имкониятлардан 
келиб чиқиб, ўзининг миллий камбағаллик чегараси мезонини ишлаб чиқишда турли 
усуллардан фойдаланади.
Жаҳон амалиётида кўплаб мамлакатлар миллий камбағаллик чегараси мезонини 
аниқлашда мутлақ усулдан фойдаланади. Мутлақ усул асосида камбағаллик 
чегарасини ҳисоблашда киши ҳаёт кечириши учун зарур бўлган товар ва хизматлар 
қиймати аниқланади ва одатда мезон сифатида яшаш минимуми ёки аҳолининг 
минимал истеъмол харажатлари кўрсаткичидан фойдаланилади. 
Маълумки, баъзи мамлакатларда амалда бўлган истеъмол савати камбағаллик 
чегарасини ҳисоблашда қўлланиладиган яшаш минимуми миқдорини белгилашда 
фойдаланилади. Яшаш минимуми аҳолининг истеъмол савати ва солиқ ҳамда бошқа 
мажбурий тўловлар йиғиндисидан иборат. Яшаш минимуми кишининг кунлик 
зарурий озиқ-овқат, ноозиқ-овқат маҳсулотлари ва хизматларни ўзида қамраб олади. 
Унда бир киши учун зарур бўлган товар ва хизматлар рўйхати шакллантирилиб, 
норматив-статистик ёндашув орқали ҳисобланади.
Маълумот учун, Жаҳон банки томонидан давлатларни ўзаро таққослаш учун 
мамлакатларнинг ривожланганлик даражасидан келиб чиқиб, халқаро камбағаллик 
чегараси бир кишига кунлик 1,9 долл., 3,2 долл., 5,5 долл. ва 21,7 долл. этиб 
белгиланган. Шу билан биргаликда, жаҳон тажрибасида яшаш минимуми 
камбағаллик чегараси сифатида Қозоғистонда – 77,8 долл. (унинг аҳоли жон бошига 
2
 
https://data.worldbank.org/topic/poverty
  
3
 
https://sdgs.un.org/ru/goals/goal1
  

---